Một loạt các hoạt động quân sự ở Belarus trong tuần này đã thu hút sự chú ý của Ukraine và phương Tây. Đây được coi như một dấu hiệu tiềm năng cho thấy Tổng thống Alexander Lukashenko có thể sẽ điều quân hỗ trợ cho Nga trong cuộc xâm lược ở Ukraine, tờ Reuters đưa tin.
Ông Lukashenko đã ra lệnh cho quân đội triển khai với các lực lượng Nga gần biên giới Ukraine, và Bộ Quốc phòng Belarus thông báo các cuộc tập trận “sẵn sàng chiến đấu” đang được tiến hành. Hôm thứ Ba (11/10), Bộ Nội vụ nước này đã tổ chức các cuộc tập trận nhằm loại bỏ “các nhóm phá hoại” gần Yelsk, chỉ cách biên giới với Ukraine 20 km.
Tờ Reuters đưa tin, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã yêu cầu Nhóm 7 nước cường quốc công nghiệp (G7) điều phái đoàn quan sát viên quốc tế đến gần biên giới. Bên cạnh đó, Pháp cảnh báo Belarus có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của phương Tây nếu nước này can dự sâu hơn vào Ukraine.
Belarus đã cho phép Nga dùng lãnh thổ của mình làm bàn đạp cho cuộc xâm lược Ukraine vào ngày 24/2. Theo các chuyên gia phân tích, ông Lukashenko không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc tuân theo nếu Tổng thống Nga Vladimir Putin yêu cầu ông tham chiến. Đây cũng là thời điểm Moscow đang quay cuồng với hàng loạt thất bại và đối mặt với những lời chỉ trích công khai chưa từng có về thất bại của các tướng lĩnh trên chiến trường Ukraine.
Nhưng giới phân tích cho rằng sự can thiệp của Belarus không mang đến quá nhiều sự khác biệt cho tình hình chiến sự. Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, các lực lượng vũ trang của nước này chỉ có 48.000 binh lính và đã không tham chiến trong hơn 30 năm độc lập kể từ khi Liên Xô sụp đổ.
Ông Samir Puri, tác giả cuốn "Russia's Road to War with Ukraine" (tạm dịch: Con đường dẫn tới chiến tranh của Nga với Ukraine), nói: “Đó không hẳn là một lực lượng vũ trang đã được thử nghiệm thực chiến”.
Tuy nhiên, ông cho rằng nguy cơ bị Belarus can thiệp có thể buộc Ukraine phải tăng cường an ninh ở phía bắc, rút các lực lượng ra khỏi chiến tuyến với Nga ở phía nam và phía đông.
Việc Tổng thống Zelenskyy kêu gọi đưa quan sát viên quốc tế tới biên giới này là một dấu hiệu cho thấy Ukraine nghiêm túc xem xét các nguy cơ rủi ro, nhưng có thể là bất khả thi về mặt ngoại giao, ông Puri nói. Không rõ ai sẽ cung cấp một lực lượng như vậy, vì Moscow sẽ phủ quyết bất kỳ vai trò nào của Liên Hợp quốc. Đồng thời, các quan sát viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hoặc Liên minh Châu Âu (EU) có thể bị kéo vào các cuộc đụng độ với lực lượng Nga.
Bộ Quốc phòng Belarus không phản hồi ngay yêu cầu bình luận. Hôm 11/10, họ cho biết việc triển khai với quân đội Nga là một biện pháp phòng thủ “nhằm đáp trả thỏa đáng các hành động gần biên giới của Belarus".
Tiến gần đến biên giới NATO
Belarus có chung biên giới với ba nước thành viên NATO, một yếu tố cũng có thể là một phần trong tính toán của ông Putin khi ông tìm cách lôi kéo đồng minh của mình vào cuộc chiến.
“Nó [việc lôi kéo Belarus] đưa ông ấy đến gần biên giới của NATO hơn. Khi đó, Tổng thống Nga Putin có thể nói: ‘Tôi đang đưa chiến tranh đến với quý vị. Quý vị có thực sự muốn không?’ Điều gì sẽ xảy ra nếu một tên lửa bay chệch hướng?”, một quan chức cấp cao của châu Âu nhận định.
Ông Lukashenko chưa nêu rõ quy mô và vai trò của lực lượng chung mà ông công bố hôm 10/10, mặc dù sau đó ông nói ông mong đợi hàng ngàn quân xuất hiện trên lãnh thổ Belarus.
Không phải tất cả các bằng chứng đều cho thấy quân đội Belarus đang chuẩn bị tham chiến. Dự án Hajun của Belarus, chuyên giám sát các hoạt động quân sự, cho biết có bằng chứng về việc di chuyển thiết bị sang nơi khác, bao gồm việc chuyển giao cho Nga ít nhất hai đoàn tàu với 28 xe tăng của Belarus.
Ông Pavel Slunkin, một cựu quan chức ngoại giao Belarus hiện đang làm việc tại Hội đồng Đối ngoại Châu Âu, cho biết không có dấu hiệu nào cho thấy Nga sẽ đổ lực lượng vào nước này để tái xâm lược Ukraine từ phía bắc, như đã từng xảy ra khi bắt đầu cuộc chiến hồi tháng Hai.
Ông cho biết, ông không tin rằng ông Lukashenko sẽ cam kết đưa lực lượng của mình đến chiến đấu cùng với Nga, nhưng Tổng thống Belarus có thể đã sẵn sàng cho tình huống đó.
“Có thể ông ấy vẫn chưa ra quyết định nhưng ông ấy hiểu rằng điều này có khả năng xảy ra. Và trong trường hợp này thì Belarus tốt hơn hết là nên chuẩn bị về mặt lực lượng".
Ông Slunkin cho biết ông Lukashenko, người sống sót sau các cuộc biểu tình hàng loạt với sự giúp đỡ của Nga vào năm 2020 và phụ thuộc vào ông Putin cả về chính trị và kinh tế, sẽ không có tư cách từ chối hỗ trợ quân sự nếu Điện Kremlin yêu cầu.
Ông nhận định rằng, chiếc ghế quyền lực của Tổng thống Belarus phụ thuộc rất nhiều vào ông Putin. Ông Lukashenko không thể tồn tại nếu không có sự hỗ trợ của Nga. Sự phụ thuộc của ông ấy quá sâu, do đó, ông Lukashenko gần như không còn sự lựa chọn nào khác ngoài tham chiến.
Huyền Anh
