Theo chuyên gia, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đứng ra hòa giải mâu thuẫn giữa Iran và Ả-rập Xê-út là để “hất cẳng" Mỹ ra khỏi khu vực Trung Đông.
Ông Alex Vatanka là nhà sáng lập của “Chương trình Iran” tại Viện nghiên cứu Trung Đông của Hoa Kỳ. Ông cho rằng ĐCSTQ đang có âm mưu gia tăng tầm ảnh hưởng lên tình hình chính trị của khu vực Trung Đông, và rất có thể là dần dần thay thế vai trò của Mỹ trong trật tự thế giới đa cực.
Trong buổi tọa đàm hôm mùng 4/4 với Jamestown Foundation (một quỹ nghiên cứu có trụ sở tại Washington), ông Vatanka cho biết:
“Trung Quốc đóng vai trò trung gian, cung cấp cho Iran và Ả-rập Xê-út một địa điểm để đàm phán, là nhằm mục đích ghi điểm trên mặt trận ngoại giao, và khiến dấu ấn của Mỹ ở khu vực Trung Đông trở nên mờ nhạt”.
Theo lời ông Vatanka, Trung Quốc đang cố gắng thuyết phục các nước trên thế giới, rằng những ảnh hưởng của Mỹ đang khiến cho tình hình quốc tế trở nên rối rắm, và rằng mô hình hòa bình kiểu chuyên chế của chính quyền Trung Quốc là phù hợp hơn với xu hướng toàn cầu.
“ĐCSTQ không chỉ là muốn làm ‘người môi giới' hòa bình, mà tham vọng của họ là trở thành ‘nhà kiến tạo’ nền hòa bình thế giới. Mỹ phải nên cảnh giác trước động thái này của Trung Quốc. Trung Quốc đang khắc họa hình ảnh của Mỹ trong mắt cộng đồng quốc tế thành ‘cố tình gây chiến và tạo ra căng thẳng giữa các nước khu vực'”, ông Vatanka cảnh báo.
Tuy nhiên, ông Vatanka cũng giải thích rằng một mình ĐCSTQ sẽ là không đủ để gây ra ảnh hưởng quá lớn đến cục diện của thế giới hiện giờ.
Thực chất, Iran và Ả-rập Xê-út đã đạt được thỏa thuận bình thường hóa quan hệ vào hồi tháng 4/2021 ở thủ đô Baghdad của Iraq. Trung Quốc chỉ đóng vai trò cung cấp địa điểm cho buổi đàm phán sau này, đồng thời cho Mỹ một lý do để dè chừng tầm ảnh hưởng của Trung Quốc tới các vấn đề toàn cầu.
“Theo tôi, Trung Quốc chưa hiểu đủ về Trung Đông, và cũng chưa có đủ quyền lực để gây ra chấn động quá lớn ở khu vực này”, ông Vatanka nhận định.
Tổng thống Mỹ Joe Biden thừa nhận đã lơ là các vấn đề liên quan đến Trung Đông
Iran và Ả-rập Xê-út là hai nước vốn thân Mỹ, nhưng lại chọn Trung Quốc làm trung gian hòa giải ngoại giao. Thượng nghị sĩ James Lankford cho rằng, Mỹ đã làm phật ý hai quốc gia này khi quyết định rút tài khí khỏi khu vực Trung Đông và chuyển hướng ưu tiên sang khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Quyết định này khiến giới chức Trung Đông hiện nay nảy sinh nghi ngờ rằng, liệu Mỹ có thực sự giữ đúng lời hứa, và có những hành động thiết thực để gắn kết và bình ổn khu vực Trung Đông hay không.
Trong buổi tọa đàm hôm 23/3/2023 với viện nghiên cứu “America First Policy Institute", ông Lankford đã bày tỏ ý kiến:
“Không ai biết rốt cuộc thái độ của Mỹ với Iran là như thế nào. Nếu chính phủ Mỹ cứ tiếp tục mập mờ và không đưa cho các lãnh đạo khu vực Trung Đông một kế hoạch cụ thể, thì đương nhiên là họ sẽ phải nhờ cậy đến những thế lực khác, như là Trung Quốc chẳng hạn. Họ cũng cần phải tự lo cho mình chứ”.
Ông Lankford cho rằng chính Mỹ, và các chiến lược chính trị thất bại của Mỹ, đã góp phần giúp cho ĐCSTQ có một chiến thắng “không hề hao binh tổn tướng" trên mặt trận ngoại giao với Ả-rập Xê-út và Iran.
Ông nói: “Mỹ thì đang ưu tiên Châu Á, trong khi đó ‘Châu Á' lại ưu tiên Trung Đông".
Theo The Epoch Times
Ngọc Hạ biên dịch
