Động thái với Đài Loan phụ thuộc vào tình hình nội bộ Trung Quốc

Cơn mưa trừng phạt của phương Tây dội xuống Nga sẽ có tác động như thế nào đến kế hoạch của Bắc Kinh đối với Đài Loan? Một tầm nhìn về 'Trật tự thế giới mới' của hai nhà lãnh đạo trước thềm Olympic Bắc Kinh cộng với cái giá mà Nga phải trả cho cuộc chiến Ukraine có làm cho nghị trình của Trung Quốc thay đổi? Hay nó sẽ khiến Bắc Kinh thêm quyết tâm đối với hòn đảo Đài Loan này?

Với việc Nga đang tiến hành cuộc xâm lược Ukraine, nhiều người đang tự hỏi còn bao lâu nữa cho đến khi Trung Quốc tấn công Đài Loan.

Thật hợp lý khi cho rằng cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine có thể kích hoạt cuộc xâm lược tiềm tàng của Trung Quốc đối với hòn đảo này.

Và tại sao không?

Một tầm nhìn độc tài về 'Trật tự thế giới mới'

Bắc Kinh và Moscow chia sẻ tầm nhìn về một trật tự thế giới mới, thách thức Hoa Kỳ với tư cách là bá chủ toàn cầu, NATO là nguồn gốc của an ninh quốc tế và nền dân chủ tự do là hình mẫu cho thế giới.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình dự tiệc chào mừng các nhà lãnh đạo tham dự Diễn đàn Vành đai và Con đường tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 26/04/2019. (Ảnh: Nicolas Asfouri / Pool / Getty Images)

Do đó, việc Bắc Kinh ủng hộ Moscow chinh phục Ukraine - bất chấp việc Nga bị toàn cầu lên án là kẻ xâm lược - không có gì đáng ngạc nhiên.

Và không có nghi ngờ gì về việc nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ nhận được sự ủng hộ của Nga khi - hoặc giả như - ông ta ra lệnh tấn công Đài Loan.

Cả hai nước này đều khẳng định một trật tự này ngay trước khi Thế vận hội Mùa đông bắt đầu tại Bắc Kinh. Mỗi bên tuyên bố rằng “tình hữu nghị giữa hai quốc gia là không có giới hạn” và “không có lĩnh vực hợp tác nào là 'bị cấm'".

Không ngạc nhiên khi Bắc Kinh chia sẻ quan điểm của Moscow rằng, Hoa Kỳ là nguyên nhân gây ra chiến tranh.

Nga phải trả giá rất đắt

Dù vậy, Nga đang phải trả giá đắt cho hành vi xâm phạm Ukraine dưới nhiều hình thức khác nhau.

Các doanh nghiệp lớn của phương Tây đang cắt đứt quan hệ với Nga. Bao gồm BP, Royal Dutch Shell và các doanh nghiệp đa quốc gia khác. Chỉ nhiêu đó thôi đã đủ để hàng tỷ USD vuột mất.

Thêm vào đó, các cuộc tẩy chay hàng hóa Nga ở châu Âu và các nơi khác cũng đang diễn ra. Các ngân hàng Nga đang mất quyền truy cập vào dịch vụ thanh toán tài chính toàn cầu SWIFT và quyền truy cập vào nguồn dự trữ ngoại hối trị giá 630 tỷ USD cũng đã bị hạn chế. Thị trường chứng khoán Nga đã đóng cửa, lãi suất đã tăng gấp đôi lên 20% và đồng rúp của Nga hiện có giá trị chưa đến một xu.

Một tấm biển bên ngoài trụ sở của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu, hay SWIFT, ở Terhulpen, gần Brussels, Bỉ, hôm 25/02/2022. (Ảnh: James Arthur Gekiere/Belga Mag/AFP/Getty Images)

Ở phương Tây, các quỹ có tài sản của Nga đang giảm mạnh. Sự phản đối kịch liệt của công chúng và phương tiện truyền thông ở châu Âu và Bắc Mỹ không ngừng. Châu Âu và Canada đã cấm máy bay Nga bay vào không phận của họ. Ngay cả du thuyền thuộc sở hữu của các nhà tài phiệt Nga cũng đang bị thu giữ, điều này phải thừa nhận là mang tính biểu tượng hơn là chiến lược.

Hoa Kỳ có thể loại bỏ Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) ra khỏi hệ thống thanh toán bằng đô-la Mỹ SWIFT, thúc đẩy sự tách biệt tài chính Mỹ-Trung (Ảnh của FREDERIC J. BROWN / AFP qua Getty Images)

Đáp lại, Moscow đang cố gắng gây khó khăn cho các công ty nước ngoài rời khỏi Nga, ít nhất là trong ngắn hạn.

Trung Quốc sẽ giải cứu Nga?

Để chống lại việc mất thị trường ở phương Tây, Trung Quốc hiện đang nhập khẩu ngũ cốc từ Nga, một nhà cung cấp lúa mì chính, trong số các thỏa thuận khác. Nhưng ngay cả điều đó cũng đang có vấn đề.

Và hiện tại, cuộc xâm lược Ukraine cũng đặt ra một số thách thức đối với Bắc Kinh.

Một là cân bằng giữa “sự hỗ trợ không giới hạn” của họ dành cho Moscow. Hai là tránh việc Nga bị tách khỏi hệ thống tài chính toàn cầu.

Một vấn đề khác là rủi ro bị quốc tế lên án và các đòn trừng phạt kinh tế. Điều đó đặt ra câu hỏi, liệu một cuộc xâm lược Đài Loan có dẫn đến một kết cục tương tự cho Trung Quốc hay không.

Bắc Kinh cân nhắc phản ứng tiềm tàng của phương Tây

Không rõ chính xác các đối tác thương mại phương Tây sẽ phản ứng như thế nào trước động thái của Trung Quốc với Đài Loan. Nếu phản ứng của họ có bất kỳ điểm nào giống với cuộc xâm lược Ukraine thì hệ quả sẽ rất tàn khốc. Việc tách khỏi hệ thống toàn cầu sẽ rất khó khăn và tốn kém cho Trung Quốc, cũng như mọi quốc gia khác có liên quan trong nhiều năm tới.

Nhưng một cuộc xâm lược không phải là cách duy nhất để Bắc Kinh đạt được các mục tiêu của mình đối với Đài Loan.

Bức ảnh máy bay quân sự của ĐCSTQ quấy rối Đài Loan. (Do Bộ Quốc phòng Trung Hoa Dân Quốc cung cấp)

Ví dụ, có khả năng Đài Bắc có thể phản ứng trước cái chết và sự hủy diệt của Ukraine bằng cách đề nghị đồng ý với một số loại thỏa thuận không đối đầu với Bắc Kinh.

Một thỏa hiệp như vậy có thể giống Hồng Kông từ năm 1997 đến 2018 hơn là Ukraine 2022. Nếu điều này trở thành hiện thực, nó có thể giúp Trung Quốc bớt đau đớn hơn trong trường hợp bị lệch khỏi trục kinh tế với các đối tác thương mại phương Tây, đồng thời cho phép Đài Loan tự chủ ở một mức độ nào đó trong lĩnh vực kinh tế.

Viễn cảnh đó tốt nhất là không nên diễn ra vì sự tiếp quản gần đây của Bắc Kinh đối với Hồng Kông.

Liệu Trung Quốc có thua kém phương Tây?

Tuy nhiên, điều rõ ràng là Trung Quốc được hưởng lợi về kinh tế ở phương Tây, đặc biệt là ở Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ. Tác động của việc mất quyền tiếp cận các thị trường đó chắc chắn sẽ nằm trong tâm trí của giới lãnh đạo ĐCS Trung Quốc.

Đó là lý do tại sao Bắc Kinh đang đánh giá cẩn thận phản ứng của phương Tây đối với Nga, đồng thời tính toán các chi phí kinh tế tiềm tàng có thể xảy ra sau cuộc xâm lược Đài Loan.

Tuy nhiên, cũng cần hiểu rằng, đối với Trung Quốc, vấn đề chính trị và địa chính trị được ưu tiên hơn các mối quan tâm kinh tế. Nói tóm lại, Bắc Kinh sẵn sàng chịu mọi chi phí kinh tế để đổi lấy quyền kiểm soát Đài Loan.

Nhưng đó không phải là thử thách duy nhất.

Tương lai bất định của ông Tập Cận Bình?

Có những dấu hiệu cho thấy ông Tập không được hưởng sự ủng hộ đầy đủ của ĐCS Trung Quốc. Trên thực tế, điều đáng chú ý là ông Tập đã không bước chân ra khỏi Trung Quốc trong hơn hai năm. Lý do, theo một số nhà quan sát, là sự sống còn về chính trị của “vị tổng thống để đời” của Trung Quốc đang ở trên lớp băng mỏng.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình xuất hiện giữa bức màn sau khi ông đắc cử nhiệm kỳ thứ hai tại Đại lễ đường Nhân dân Bắc Kinh ngày 17/3/2018. (FRED DUFOUR/AFP via Getty Images)

Tuy nhiên, rất khó để tin rằng ông Tập sẽ bị hạ bệ. Giống như chiến dịch chống tham nhũng của ông cách đây vài năm, chiến dịch thịnh vượng chung hiện tại của ông Tập không chỉ là việc chiếm đoạt tài sản của các tỷ phú và giành được sự ủng hộ của người dân bằng chiến tranh giai cấp. Nó cũng là một vỏ bọc thuận tiện cho một cuộc thanh trừng chính trị đối với các đối thủ trong nội bộ Đảng.

Mặt khác, mục tiêu của cả Trung Quốc và Nga là phi đô la hóa nền kinh tế của họ, trong nỗ lực thiết lập một hệ thống toàn cầu hậu đô la. Việc Nga được “khởi động bằng SWIFT” có thể đẩy nhanh kế hoạch phi đô la hóa của họ. Việc cắt đứt khỏi phương Tây theo các điều kiện của Mỹ trong ngắn hạn có thể là cái giá phải trả của việc làm này.

Điều đó có thể phù hợp với mong muốn của ĐCS Trung Quốc trong việc bảo vệ bản sắc văn hóa và chính trị của Trung Quốc khỏi những ảnh hưởng của phương Tây. Nếu đúng như vậy, việc chinh phục Đài Loan cũng sẽ phục vụ mục đích đó. Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc chọn con đường như vậy.

Đây không chỉ là một thách thức đối với quyền lực của Hoa Kỳ tại cả hai sân khấu, mà còn là điều kiện cần để chủ tịch Tập duy trì quyền lực.

Không có gì ngạc nhiên khi chiếm Đài Loan là ưu tiên hàng đầu của ông Tập.

Quan điểm được trình bày trong bài viết này là ý kiến ​​của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.

Tác giả James R. Gorrie sống tại Nam California. Ông cũng là tác giả của cuốn sách The China Crisis (Cuộc khủng hoảng Trung Quốc), và của nhiều bài đăng trên blog: TheBananaRepublican.com.