Bất chấp các ý kiến phản đối từ cựu Phó tổng thống Mike Pence, một số Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ, cũng như nhiều học giả và chuyên gia, Chủ tịch Hạ viện Nancy Peloci vẫn tiếp tục tiến trình luận tội cựu Tổng thống Trump với tội danh 'kích động nổi dậy' liên quan đến sự kiện xâm nhập Điện Capitol trong khi Quốc Hội Hoa Kỳ đang tiến hành phiên họp toàn thể để kiếm phiếu Đại cử tri ngày 6/1
Theo Fox News đưa tin, tối ngày 25/1, các thành viên Đảng Dân chủ Hạ viện đã đệ trình bày bản luận tội cựu Tổng thống Donald Trump lên Thượng viện để khởi động thủ tục của một phiên tòa chưa từng có tiền lệ và có thể gây ra hậu quả lớn cho triển vọng chính trị tương lai của cựu Tổng thống Trump.
Dân biểu Jamie Raskin của Maryland, một trong chín thành viên Đảng Dân chủ Hạ viện được chỉ định là công tố viên trong phiên tòa sắp tới, đã đọc bản luận tội trên sàn Thượng viện. Trong bài phát biểu của mình, ông Raskin đã trích dẫn Mục 3 của Tu chính án 14: "cấm bất kỳ người nào tham gia vào cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn chống lại Hoa Kỳ giữ bất kỳ chức vụ nào trên đất nước Hoa Kỳ".
Điều khoản luận tội viết: "Tổng thống Trump đã gây nguy hiểm nghiêm trọng cho nền an ninh và các thể chế chính phủ của Hoa Kỳ. Ông ta đe dọa sự toàn vẹn của hệ thống dân chủ, can thiệp vào việc chuyển giao quyền lực một cách hòa bình và xâm phạm một bộ phận ngang hàng của chính quyền".
"Theo đó, ông ấy đã phụ lòng tin của một vị tổng thống và gây thương tổn rõ ràng cho người dân Hoa Kỳ. Bằng cách này, Donald John Trump đã chứng minh rằng, ông ấy sẽ tiếp tục là mối đe dọa đối với nền an ninh quốc gia, đối với nền dân chủ và Hiến pháp nếu còn được phép tại vị, cũng như ông ta đã thể hiện hoàn toàn không làm chủ bản thân và không tuân thủ pháp quyền", bản luận tội viết tiếp.
Cựu Tổng thống Trump sẽ hầu tòa vài tuần sau khi Hạ viện biểu quyết để luận tội ông về tội "kích động nổi dậy". Các nhà phê bình cho rằng những thách thức của cựu Tổng thống về kết quả bầu cử năm 2020 đã kích động những người ủng hộ ông xâm phạm Điện Capitol. Nếu ông Trump bị kết án về cáo buộc luận tội, Thượng viện có thể tiến hành cuộc bỏ phiếu thứ hai để cấm ông nắm giữ chức vụ chính trị trong tương lai, bao gồm không được tranh cử năm 2024.
Việc luận tội cựu Tổng thống được Chủ tịch Hạ viện Pelosi đề xuất ngày 7/1. Đầu tiên, bà Pelosi đề nghị Phó tổng thống Pence sử dụng Tu chính án thứ 25 để phế truất Tổng thống. Tuy nhiên, đề xuất của bà đã không được cựu Phó tổng thống chấp nhận. Trong bức thư gửi bà Pelosi ngày 12/1, cựu Phó tổng thống nói rằng việc sử dụng Tu chính án thứ 25 là "đi ngược với lợi ích quốc gia và không phù hợp với Hiến pháp". Ông cũng nói, "Tu chính án thứ 25 không phải là một biện pháp trừng phạt hoặc chiếm đoạt. Việc viện dẫn Tu chính án thứ 25 theo cách như vậy sẽ đặt ra một tiền lệ khủng khiếp".
Theo The Epoch Times, đề xuất của bà Pelosi cũng nhận được phản đối từ nhiều nhà lập pháp Hoa Kỳ. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham thuộc đảng Cộng hòa tuyên bố không ủng hộ kế hoạch luận tội. Là Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện Hoa Kỳ, ông Graham khẳng định: “Bất kỳ nỗ lực nào nhằm luận tội Tổng thống Trump sẽ không chỉ không thành công tại Thượng viện, mà còn là một tiền lệ nguy hiểm cho tương lai của nhiệm kỳ tổng thống".
Một số chuyên gia nhận định, viễn cảnh luận tội một cựu tổng thống là chưa từng có và đi ngược lại Hiến pháp, bao gồm cả giáo sư Luật khoa danh dự của Harvard là ông Alan Dershowitz, cũng là người đã tham gia bào chữa cho Tổng thống Trump trong phiên tòa luận tồi đầu tiên của ông tại Thượng viện Mỹ năm 2020.
Viết cho hãng tin Wall Street Journal, ông Dershowitz cho biết: "Giờ đây ông Donald Trump là một công dân riêng lẻ, Thượng viện nên bác bỏ biên bản luận tội chống lại ông ấy vì [họ] thiếu thẩm quyền. Hiến pháp [Mỹ] đã rất rõ ràng: 'Tổng thống... sẽ bị cách chức khi bị luận tội... và kết tội' — chứ không phải bằng việc mãn nhiệm trước khi quá trình luận tội hoàn tất. [Hiến Pháp] cũng yêu cầu rằng, ‘phán quyết trong các trường hợp luận tội không được mở rộng hơn là loại bỏ và không đủ tư cách’ — không có hoặc không đủ tư cách”.
Một học giả về hiến pháp là Jonathan Turley cho rằng việc luận tội cựu Tổng thống Donald Trump về bài phát biểu của ông trước đám đông người biểu tình, kêu gọi họ biểu tình ôn hòa, "để tiếng nói của các bạn được lắng nghe" là một hành động thiếu khôn ngoan và phá hoại tiền lệ,
Ngày 16/1, Tổng thống Donald Trump đã chính thức lên tiếng phản đối, yêu cầu Thượng viện bác bỏ Điều khoản luận tội phế truất trong một phản hồi dài sáu trang. Ông nói “những điều khoản này là kết quả của một quá trình vô luật pháp, vi phạm quy trình pháp lý cơ bản và công bằng cơ bản”. Ông cũng nói: “Điều khoản luận tội phế truất trước Thượng viện trái với Hiến pháp Hoa Kỳ, chống lại các tổ chức dân chủ và đi ngược lại với [mong muốn của] người dân Mỹ. Bản thân các điều khoản và cả quá trình gian lận để chuyển chúng đến được Thượng Viện rõ ràng là một hành động mang tính chính trị của Đảng Dân chủ. Những điều khoản này làm mất giá trị sức mạnh trang nghiêm của việc luận tội phế truất, cũng như làm giảm trách nhiệm trọng đại mà sức mạnh này yêu cầu. Chúng phải bị bác bỏ”.
Tuy nhiên, phiên tòa luận tội dự kiến sẽ bắt đầu ngày 9/2.
Butch Bowers, một luật sư tài giỏi của Nam Carolina nổi tiếng với việc bảo vệ các thành viên Đảng Cộng hòa của tiểu bang sẽ là cố vấn cho nhóm luật sư bào chữa luận tội lần này của ông Trump. Ngoài ông Raskin, chín thành viên Đảng Dân chủ Hạ viện được chọn để khởi tố vụ án bao gồm Hạ nghị sĩ Eric Swalwell và Ted Lieu, cả hai đều ở California.
Tổng cộng có 10 thành viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã tham gia cùng với các đảng viên Dân chủ để bỏ phiếu ủng hộ việc luận tội. Để có thể kết tội cựu Tổng thống Trump trong phiên tòa ở Thượng viện, ít nhất cần có 17 thành viên Đảng Cộng hòa bỏ phiếu để biểu quyết cùng với các thành viên Đảng Dân chủ.
Theo quy định luận tội, 2/3 thành viên Thượng viện đương nhiệm phải bỏ phiếu tán thành điều khoản luận tội để kết tội bị cáo. Còn cuộc bỏ phiếu thứ hai nhằm ngăn ông Trump nắm giữ chức vụ chính trị sẽ chỉ cần đa số.
Trong khi nhiều thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa công khai chỉ trích cựu Tổng thống Trump sau cuộc bạo động ở Điện Capitol, vẫn chưa rõ liệu có đủ số lượng trong số họ bỏ phiếu ủng hộ kết án của ông hay không. Một số Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa ủng hộ tuyên bố rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm luận tội một cựu tổng thống đều là vi hiến, theo Politico đưa tin.
Trước khi xảy ra vụ xâm nhập Điện Capitol, cựu Tổng thống Trump đã phát biểu trước những người ủng hộ, nói về cáo buộc về những bất thường và gian lận bầu cử ngày 3/11.
Cựu Tổng thống Trump nói, cuộc biểu tình trong bối cảnh của Phiên họp toàn thể của Quốc hội ngày 6/1 cho thấy "niềm tự hào và sự táo bạo mà chúng ta cần để lấy lại đất nước". Tổng thống nói thêm với đám đông rằng, "Chúng ta hãy đi bộ xuống Đại lộ Pennsylvania", chứ ông không hề bảo những người biểu tình xâm phạm Điện Capitol hoặc có hành vi bạo lực.
Trong bài phát biểu, cựu Tổng thống yêu cầu những người ủng hộ của mình "phản đối với tâm thái an hòa và thể hiện lòng yêu nước để tiếng nói của các bạn được lắng nghe".
Nguyên Hương
