Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cho biết, hơn 500 nhà khoa học được liên bang tài trợ của Hoa Kỳ đã bị đánh dấu vì nghi ngờ có quan hệ tài chính với Trung Quốc và các đối thủ nước ngoài khác.
Tính đến tháng này, cơ quan y tế liên bang đã liên hệ với 90 cơ sở nhận tài trợ của chính phủ, liên quan đến 200 nhà nghiên cứu. Theo phó giám đốc nghiên cứu ngoại bộ Michael Lauer tại NIH, cơ quan này cũng đã loại bỏ 100 nhân viên khỏi “hệ sinh thái NIH” thông qua việc từ chức, chấm dứt hợp đồng, nghỉ hưu trước tuổi hoặc các cuộc đàm phán nội bộ.
Thách thức lớn nhất chỉ đơn giản là “khối lượng công việc phải giải quyết một số lượng rất lớn các trường hợp”, ông nói thêm.
Tại một phiên điều trần của Ủy ban Thượng viện ngày 22/4, phó giám đốc Lauer cho biết: “Mỗi thứ đều đòi hỏi một lượng lớn công việc để tìm ra chính xác những gì đã và đang xảy ra, và làm việc cẩn thận với tổ chức để tìm ra những gì đang xảy ra". Phiên điều trần này tập trung vào việc ngăn chặn những nỗ lực của Trung Quốc nhằm khai thác các tiến bộ nghiên cứu y sinh của Hoa Kỳ.
Một kịch bản mà ông Lauer nêu bật là khi các nhà khoa học thành lập một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc để thực hiện công việc tương tự cho chế độ Trung Quốc mà họ vốn đang nhận được tài trợ từ đồng tiền thuế của người dân.
Trong những trường hợp khác, các nhà nghiên cứu có thể có một doanh nghiệp ở Trung Quốc tận dụng những phát hiện từ nghiên cứu do NIH tài trợ — đó là “một xung đột lợi ích rõ ràng”. Thứ ba, theo phó giám đốc Lauer, là khi các nhà khoa học tuyên bố sẽ dành 100% thời gian của họ cho việc nghiên cứu ở Mỹ, dù “trong thực tế, họ đang dành 50 đến 60% thời gian ở Trung Quốc”.
Ông khẳng định: “Vì vậy, họ đang nói dối về cách họ sử dụng thời gian của mình và kiểu nói dối trắng trợn đó ảnh hưởng đến uy tín và tính toàn vẹn của toàn bộ doanh nghiệp".
Bộ Tư pháp Mỹ đã mở hàng chục vụ kiện chống lại các nhà nghiên cứu, trong nỗ lực cắt giảm làn sóng đánh cắp tài sản trí tuệ của Hoa Kỳ.
Vào ngày điều trần, một giáo sư toán học tại Đại học Nam Illinois – Carbondale bị truy tố vì che giấu viện trợ của chính phủ Trung Quốc và làm việc cho một trường đại học nhà nước Trung Quốc, đồng thời lừa gạt 151.099 USD tiền tài trợ của Quỹ Khoa học Quốc gia.
Trước đó vài ngày, một nhà nghiên cứu bệnh viện tại một bệnh viện dành cho trẻ em ở Ohio đã bị kết án 33 tháng tù vì tội bán bí mật thương mại của Mỹ cho Trung Quốc. Tháng 12 năm ngoái, ông Zhou Yu đã thừa nhận việc đánh cắp ít nhất 5 bí mật thương mại liên quan đến exosomes. Đây là những túi nhỏ chứa chất lỏng từ các tế bào được sử dụng ngày càng nhiều trong điều trị thuốc và ung thư. Đồng phạm của ông này là vợ ông, tên Chen Li, 48 tuổi, người cũng làm việc như một nhà nghiên cứu tại một phòng thí nghiệm khác trong cơ sở này.
Cặp đôi đã nhận được tài trợ từ chính quyền Trung Quốc và có một công ty ở Trung Quốc để bán "bộ dụng cụ phân tách" exosome được phát triển từ dữ liệu nghiên cứu mà họ lấy cắp tại Hoa Kỳ.
Tại phiên điều trần hôm 22/4, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Richard Burr (North Carolina) cho biết: “Kẻ thù của chúng ta có thể tận dụng hàng tỷ USD mà những người đóng thuế Mỹ đầu tư hàng năm để chiếm thế thượng phong trước chúng ta đối với các công nghệ có thể thay đổi cuộc chơi tiếp theo nhằm cứu sống hoặc gây ra những tổn hại không thể tưởng tượng được. Bởi vì họ biết sẽ dễ dàng hơn để đến tiến vào căn cứ địa [của đối phương] khi bạn cướp được con đường hướng về đó”.
-
- Thượng nghị sĩ Cộng hòa Richard Burr (North Carolina) phát biểu trong phiên điều trần của Ủy ban Y tế, Giáo dục, Lao động và Lương hưu của Thượng viện về phản ứng của liên bang đối với virus Corona Vũ Hán tại Washington vào ngày 18/3/2021. (Susan Walsh-Pool / Getty Images)
Thượng nghị sĩ Burr bày tỏ lo ngại về việc thiếu một “thực thể duy nhất” có nhiệm vụ xác định những kẻ phá vỡ quy tắc. Trong trường hợp của giáo sư toán học ở Illinois, NIH đã không được thông báo về mối quan hệ của nhà nghiên cứu với Trung Quốc, mặc dù ông đã được biên chế tại một trường đại học Trung Quốc từ năm 2018.
Để đáp lại, phó giám đốc Lauer nói rằng, các trường đại học “chịu trách nhiệm cuối cùng” với tư cách là người nhận tài trợ. Năm ngoái, Viện Nghiên cứu Van Andel ở Michigan đã đạt được một thỏa thuận trị giá 5,5 triệu USD với chính quyền liên bang. Chính quyền sau đó đã cáo buộc tổ chức này đã không tiết lộ chính xác các khoản tài trợ của Trung Quốc mà hai nhà nghiên cứu của họ đã nhận được.
Ông khẳng định, 10% các trường hợp được cơ quan chú ý là do tự tiết lộ thông tin.
Năm 2019, Giám đốc điều hành và 5 nhân viên cấp cao khác của Trung tâm Ung thư Moffitt ở Florida đã từ chức sau khi một cuộc đánh giá nội bộ phát hiện ra việc họ tham gia Chương trình Ngàn Nhân tài, một kế hoạch tuyển dụng của Trung Quốc được thiết kế để thu hút các nhà khoa học và kỹ sư hàng đầu đến làm việc tại Trung Quốc.
Du Miên
