Phái đoàn Hỗ trợ của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đang trên đường tới nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine, lãnh đạo cơ quan này thông báo hôm thứ Hai (29/8). Nhà máy này trở thành điểm nóng trong một cuộc xung đột đã chuyển thành một cuộc chiến tranh tiêu hao ở miền đông và miền nam Ukraine, sáu tháng sau khi Nga tiến hành 'chiến dịch quân sự đặc biệt' tại nước này.
Ông Rafael Grossi, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cho biết Phái đoàn IAEA do ông dẫn đầu đang trên đường tới nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine và sẽ đến vào cuối tuần này.
"Phái đoàn Hỗ trợ của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đang trên đường tới Zaporizhzhya", ông Grossi thông báo trên Twitter hôm 29/8.
The day has come, @IAEAorg's Support and Assistance Mission to #Zaporizhzhya (ISAMZ) is now on its way. We must protect the safety and security of #Ukraine’s and Europe’s biggest nuclear facility. Proud to lead this mission which will be in #ZNPP later this week. pic.twitter.com/tyVY7l4SrM
— Rafael MarianoGrossi (@rafaelmgrossi) August 29, 2022
Ông Rafael Grossi, nói thêm rằng: “Chúng ta phải bảo vệ sự an toàn và an ninh của cơ sở hạt nhân lớn nhất của Ukraine và châu Âu".
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đồng ý để một nhóm quan sát viên độc lập có thể tới nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia, văn phòng Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết hôm 20/8 sau cuộc điện đàm giữa hai lãnh đạo.
Liên Hợp Quốc và Ukraine đã kêu gọi Nga rút khỏi nhà máy điện hạt nhân để đảm bảo đây không phải là mục tiêu tấn công trong quá trình giao tranh giữa hai bên.
Với lo ngại về một vụ tai nạn hạt nhân ở một đất nước vẫn bị ám ảnh bởi thảm họa Chernobyl năm 1986, chính quyền Zaporizhzhia đang hướng dẫn người dân cách sử dụng i-ốt trong trường hợp rò rỉ phóng xạ.
Lực lượng Nga đã bắn phá vào Enerhodar, thành phố nơi đặt nhà máy, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskiy, cho biết vào cuối ngày Chủ nhật (28/8) trên kênh Telegram của mình cùng với một đoạn video về các chiến binh cứu hỏa lao vào dập lửa.
Lực lượng Nga kiểm soát nhà máy Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine từ hồi tháng 3, nhưng cơ sở này vẫn do nhân viên kỹ thuật Ukraine vận hành. Nhà máy này có 6 lò phản ứng lớn, có khả năng cung cấp điện cho 4 triệu hộ gia đình.
Đại sứ Nga tại Liên Hợp quốc Vasily Nebenzya tuần trước cáo buộc lực lượng Ukraine pháo kích vào nhà máy, làm tăng nguy cơ xảy ra thảm họa hạt nhân. Đại sứ Nebenzya cảnh báo "tình hình an toàn hạt nhân đang xấu đi"
Bức xạ ở mức bình thường
Bộ Quốc phòng Nga cho biết Ukraine đã có thêm nhiều vụ pháo kích vào nhà máy này vào cuối tuần qua.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov cho biết 9 quả đạn pháo do pháo binh Ukraine bắn đã hạ cánh trong khuôn viên nhà máy.
"Hiện tại, các nhân viên kỹ thuật toàn thời gian đang theo dõi tình trạng kỹ thuật của nhà máy hạt nhân và đảm bảo hoạt động của nó. Tình hình bức xạ trong khu vực của nhà máy điện hạt nhân vẫn bình thường", ông nói trong một tuyên bố.
Hãng thông tấn nhà nước Nga dẫn lời các nhà chức trách cho biết họ đã bắn rơi một máy bay không người lái của Ukraine có kế hoạch tấn công cơ sở lưu trữ chất thải hạt nhân tại nhà máy này.
Từ 25/8 đến 26/8, nhà máy bị ngắt khỏi lưới điện quốc gia, buộc các kỹ thuật viên phải kích hoạt máy phát dự phòng để đảm bảo nguồn điện cho hệ thống làm mát, đánh dấu sự cố đầu tiên như vậy trong 4 thập kỷ qua. Nhà máy được kết nối trở lại với lưới điện vào chiều 26/8.
Công ty hạt nhân Ukraine Energoatom cho biết họ không có thông tin mới về các cuộc tấn công vào nhà máy và Reuters không thể xác minh các tuyên bố của các bên.
Bộ Ngoại giao Mỹ hôm Chủ nhật cho biết Nga không muốn thừa nhận nguy cơ bức xạ nghiêm trọng tại nhà máy và đã chặn dự thảo thỏa thuận về không phổ biến vũ khí hạt nhân vì nó đề cập đến nguy cơ như vậy.
Ukraine hôm 27/8 cảnh báo nguy cơ rò rỉ phóng xạ và hỏa hoạn sau các cuộc tấn công mới nhằm vào nhà máy Zaporizhzhya. Liên Hợp Quốc liên tục kêu gọi chấm dứt mọi hoạt động quân sự trong khu vực.
Tổng thống Ukraine: 'Kẻ chiếm đóng sẽ lãnh hậu quả'
Các quan chức Ukraine cho biết các lực lượng Nga cũng tiếp tục pháo kích vào Donbas, trung tâm công nghiệp của Ukraine ở phía đông.
Tổng thống Ukraine Zelenskiy, trong một bài phát biểu qua video hôm Chủ nhật, tuyên bố "những kẻ chiếm đóng sẽ lãnh hậu quả - trong các hành động tiếp theo của Ukraine".
"Không có kẻ khủng bố nào bị bỏ sót nếu không có câu trả lời cho các cuộc tấn công vào các thành phố của chúng tôi. Zaporizhzhia, Orykhiv, Kharkiv, Donbas - họ sẽ nhận được câu trả lời thích đáng", ông nói thêm.
Nga xâm lược Ukraine vào ngày 24/2 trong cái mà họ gọi là "hoạt động quân sự đặc biệt" nói rằng họ phải phi quân sự hóa nước láng giềng phía nam của mình. Ukraine và các đồng minh phương Tây đã bác bỏ điều này như một lý do vô căn cứ.
Cuộc xâm lược Ukraine đã gây ra cuộc xung đột tàn khốc nhất của châu Âu kể từ Thế chiến thứ II.
Hàng nghìn người đã thiệt mạng, hàng triệu người phải di dời và các thành phố bị nổ tung thành đống đổ nát. Chiến tranh cũng đã đe dọa nền kinh tế toàn cầu với một cuộc khủng hoảng cung cấp năng lượng và lương thực.
Các cuộc pháo kích của Nga đã khiến nhiều dân thường phải di dời hơn ở phía đông Ukraine, nơi 3/4 dân số đã tháo chạy khỏi khu vực tiền tuyến của Donetsk, thống đốc khu vực cho biết.
Tại Donetsk, lực lượng Nga đã pháo kích vào các cơ sở hạ tầng quân sự và dân sự gần Bakhmut, Shumy, Yakovlivka, Zaytsevo và Kodema, quân đội Ukraine cho biết vào đầu ngày thứ Hai.
Thống đốc khu vực Pavlo Kyrylenko cho biết các cuộc tấn công của Nga đã giết chết 8 thường dân ở vùng Donetsk hôm Chủ nhật.
Nga phủ nhận việc nhắm mục tiêu vào dân thường.
Hoa Kỳ và các đồng minh đã áp đặt các lệnh trừng phạt sâu rộng đối với Nga vì cuộc xâm lược của họ và gửi hàng tỷ đô la hỗ trợ an ninh cho chính phủ Ukraine.
Nga cho biết các biện pháp trừng phạt sẽ không bao giờ khiến nước này thay đổi lập trường và việc cung cấp vũ khí của phương Tây chỉ kéo theo xung đột.
Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba sẽ tới Thụy Điển và Cộng hòa Séc trong tuần này và thúc đẩy các biện pháp trừng phạt hơn đối với Nga, bao gồm lệnh cấm thị thực trên toàn EU đối với người Nga.
Người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu nói với đài ORF TV của Áo trong cuộc họp tuần này khó có khả năng nhất trí lùi lệnh cấm thị thực đối với tất cả người Nga.
Huyền Anh
