Đài Loan cho biết họ đã triệu hồi Đại sứ của mình tại Honduras trong bối cảnh quốc gia Trung Mỹ này có động thái thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với Trung Quốc.
Đài Loan và Trung Quốc đã vướng vào cuộc chiến tranh giành sự công nhận ngoại giao kể từ khi hai bên chia rẽ sau cuộc nội chiến năm 1949. Tổng thống Honduras Xiomara Castro tuần trước tuyên bố rằng chính phủ của bà sẽ tìm cách thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc, ngụ ý “đoạn tuyệt” quan hệ với Đài Loan.
Trong khi Bắc Kinh đã mạnh tay chi hàng tỷ USD để đổi lấy sự công nhận về chính sách "Một Trung Quốc" của mình thì động thái xoay trục của Honduras sẽ khiến Đài Loan vuột mất thêm một đồng minh và chỉ còn duy trì quan hệ chính thức với 13 quốc gia. Hầu hết họ đều là đều là các quốc đảo nhỏ bé ở vùng Trung và Nam Mỹ, bao gồm:
- Vùng Mỹ Latin và Caribbe: Belize, Haiti, St Kitts & Nevis, St Vincent & the Grenadines, Guatemala, Paraguay và Saint Lucia
- Châu Phi: Swaziland
- Châu Âu: Tòa thánh Vatican
- Vùng Thái Bình Dương: Nauru, Tuvalu, Quần đảo Marshall và Palau.
Ngoài ra, Đài Bắc đã đánh mất thêm 8 đối tác ngoại giao khác vào tay Bắc Kinh kể từ năm 2016 bao gồm: Nicaragua, Kiribati, Quần đảo Solomon, Sao Tome và Principe, Panama, Burkina Faso, Cộng hòa Dominica và El Salvador.
Tuy nhiên, bất chấp chiến dịch cô lập của chính quyền Trung Quốc, Đài Loan vẫn duy trì mối quan hệ không chính thức mạnh mẽ với hơn 100 quốc gia khác, quan trọng nhất là Hoa Kỳ.
Trong một bài đăng trên Twitter, Tổng thống Honduras Xiomara Castro cho biết bà đã yêu cầu Ngoại trưởng Eduardo Reina “thu xếp việc mở quan hệ chính thức với Trung Quốc”, điều này sẽ dẫn đến việc Honduras cắt đứt quan hệ với Đài Loan.
“Theo chỉ thị của Tổng thống Honduras Xiomara Castro, Ngoại trưởng Eduardo Enrique Reina đã tới Trung Quốc hôm 22/3 để thúc đẩy nỗ lực thiết lập quan hệ ngoại giao song phương”, Thư ký báo chí của Tổng thống Honduras Ivis Alvarado, cho biết.
Theo hãng tin Reuters, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói rằng Bắc Kinh hoan nghênh thái độ tích cực của chính phủ Honduras đối với việc xây dựng quan hệ và sẵn sàng phát triển mối bang giao “trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau”.
Honduras cũng nhanh chóng lên tiếng xác nhận chuyến thăm của Ngoại trưởng nước này tới Bắc Kinh mà không cung cấp thêm thông tin chi tiết, nhưng động thái này diễn ra trùng với thời điểm Đài Loan ra quyết định triệu hồi Đại sứ của quốc đảo này tại Honduras.
Ông Uông Văn Bân cũng đã lên tiếng bác bỏ thông tin cho rằng Honduras cắt đứt quan hệ với Đài Loan sau khi quốc đảo này từ chối yêu cầu viện trợ 2,5 tỷ USD cho Honduras.
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Đài Loan cho biết họ “vô cùng thất vọng” trước việc Honduras phá vỡ mối bang giao đã kéo dài hơn 80 năm và kêu gọi Honduras cân nhắc thật về quyết định thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc.
Hôm 15/3, Bộ Ngoại giao Đài Loan đã bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” về quyết định của Tổng thống Castro và cảnh báo rằng mục tiêu duy nhất đằng sau lợi ích của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) trong việc phát triển quan hệ với Honduras là ngăn chặn sự hiện diện của Đài Loan trên trường quốc tế.
“Trung Quốc không có ý định thúc đẩy hợp tác vì lợi ích của người dân Honduras”, Bộ Ngoại giao Đài Loan cho biết trong một tuyên bố.
“Đài Loan đề nghị Honduras cân nhắc thật cẩn thận về quyết định [mở rộng quan hệ với Trung Quốc] để không rơi vào cạm bẫy của nước này. Đồng thời việc đưa ra một quyết định sai lầm sẽ làm suy yếu tình hữu nghị song phương nhiều năm với Đài Loan”.
Bộ Ngoại giao Đài Loan cũng gọi Honduras là một “đồng minh ngoại giao trọng yếu” của Đài Loan và tuyên bố rằng Đài Bắc sẽ tiếp tục tăng cường liên lạc với quốc gia Trung Mỹ cùng mọi thành phần xã hội ở Honduras.
Honduras là một trong nhiều quốc gia duy trì mối quan hệ chính thức với Đài Loan. Trung Quốc coi hòn đảo tự trị này là một phần lãnh thổ của mình và tuyên bố sẽ thống nhất Đài Loan bằng mọi giá. Các quốc gia Trung Mỹ khác như Belize và Haiti cũng công nhận Đài Loan là một quốc gia.
Tính đến năm 2021, Honduras và Đài Loan đã duy trì mối quan hệ đồng minh ngoại giao trong 80 năm. Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống vào năm 2021, bà Castro cho biết bà sẽ “ngay lập tức mở rộng quan hệ ngoại giao và thương mại” với ĐCSTQ sau khi đắc cử Tổng thống Honduras. Tuy nhiên, sau đó bà cam kết duy trì quan hệ với Đài Loan.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng số lượng các nước công nhận Đài Loan là một quốc gia đã sụt giảm nhanh chóng trong những năm gần đây, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng tăng cường ảnh hưởng ngoại giao của nước này trên trường quốc tế.
Chưa dừng lại ở đó, Đài Loan cũng là nguồn cơn khiến Bắc Kinh và Washington thường xuyên rơi vào xích mích. Vào tháng 8/2022, ĐCSTQ đã tổ chức các cuộc tập trận quân sự xung quanh hòn đảo tự trị để đáp trả chuyến thăm Đài Bắc của Chủ tịch Hạ viện lúc bấy giờ là bà Nancy Pelosi.
Hoa Kỳ không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan nhưng nước này có Đạo luật Quan hệ Đài Loan. Đạo luật này tuy không phải là một hiệp ước an ninh chính thức, nhưng vẫn đủ cơ sở để Washington tiến hành can thiệp quân sự để hỗ trợ Đài Bắc trước các cuộc xung đột với Bắc Kinh.
Lam Giang tổng hợp
