Một vụ hỏa hoạn tại nhà tù Evin của Iran vào hôm thứ Bảy (15/10) khiến 4 người bị giam giữ thiệt mạng và 61 người bị thương, truyền thông nhà nước đưa tin. Trong khi đó các cuộc biểu tình chống chính phủ bùng lên sau cái chết của một phụ nữ bị cảnh sát giam giữ vẫn tiếp tục diễn ra vào Chủ nhật (16/10), bao gồm cả tại một số trường đại học.
Các nhà chức trách Iran hôm thứ Bảy (15/10) cho biết, một nhà xưởng trong tù đã bị phóng hỏa "sau một cuộc ẩu đả giữa một số tù nhân bị kết tội trộm cắp và tội phạm tài chính". Nhà tù Evin cũng giam giữ nhiều người đối mặt với các cáo buộc an ninh, bao gồm cả những người Iran mang hai quốc tịch.
Cơ quan tư pháp Iran cho biết, 4 trong số những người bị thương trong vụ hỏa hoạn hôm 15/10 đang trong tình trạng nguy kịch và những người thiệt mạng đã chết vì ngạt khói, truyền thông nhà nước Iran đưa tin.
#UPDATE The fire that broke out in Iran's Evin prison in Tehran overnight killed four inmates and left 61 others injured, the judicial authority said on its website Sunday. pic.twitter.com/2us6vStPkU
— AFP News Agency (@AFP) October 16, 2022
Các cuộc biểu tình sau cái chết của cô Mahsa Amini, 22 tuổi, vào ngày 16/9 đã trở thành một trong những thách thức táo bạo nhất đối với các nhà cầm quyền giáo sĩ Iran kể từ cuộc cách mạng năm 1979. Những người biểu tình kêu gọi sự sụp đổ của Cộng hòa Hồi giáo, ngay cả khi tình trạng bất ổn này dẫn đến sự lật đổ hệ thống.
Các cuộc biểu tình tiếp tục diễn ra tại một số trường đại học ở các thành phố lớn như Tabriz và Rasht vào hôm 16/10. Nhiều cảnh sát chống bạo động cũng đã được triển khai. Các video đăng tải trên mạng xã hội cho thấy các sinh viên tại một trường đại học ở Tehran hô vang: "Iran đã biến thành một nhà tù lớn. Nhà tù Evin đã trở thành một lò sát sinh".
Các video khác cho thấy các đám cháy bùng lên tại các giao lộ ở một số thành phố, bao gồm cả thủ đô và Piranshahr ở phía tây đất nước, nơi các tài xế xe hơi bấm còi và giăng các khẩu hiệu chống chính phủ.
Evin prison has been burning for almost an hour with no fire engines in sight. Nearby civilians have reported hearing multiple gunshots and explosions. Evin has the highest number of political prisoners in Iran whose lives are now in grave danger. #مهسا_امینی #EvinPrison pic.twitter.com/vbY0mQEvaZ
— ─=≡Σ(╯°□°)╯︵┻┻ (@jeagerkinnie) October 15, 2022
Hàng chục người biểu tình cũng xuất hiện tại một khu phố nghèo của Tehran, sau đó họ bị giải tán bởi lực lượng an ninh đi trên xe máy và xịt hơi cay lên không trung.
Tờ Reuters không thể xác minh các video một cách độc lập.
Gia đình của một số tù nhân chính trị đã lên mạng xã hội để kêu gọi nhà chức trách đảm bảo an toàn cho họ tại nhà tù Evin. Vào năm 2018, nhà tù này đã bị chính phủ Mỹ đưa vào danh sách đen vì "vi phạm nhân quyền nghiêm trọng".
Cảnh quay về nhà tù được phát sóng trên truyền hình nhà nước chỉ vài giờ sau vụ hỏa hoạn cho thấy, tình trạng bất ổn đã tạm ngưng. Theo đó, cảnh quay cho thấy các nhân viên cứu hỏa đang kiểm tra một phân xưởng bị lửa làm hư hại phần mái và hình ảnh các tù nhân đang ngủ.
Videos obtained by Reuters show a massive fire rising from the Evin prison in Tehran, where hundreds of political dissidents and foreign nationals are held, as anti-regime protests roiled Iran for a fifth week. Explosions and gunshots can also be heard. https://t.co/1xBppx7vnE pic.twitter.com/lotXfKLDDW
— The New York Times (@nytimes) October 16, 2022
Bà Atena Daemi, một nhà hoạt động nhân quyền, nói rằng thân nhân của các tù nhân nữ đã đến nhà tù Evin để thăm viếng họ, nhưng chính quyền từ chối cho hai bên tiếp cận. Theo bà Daemi, các tù nhân "đang trong tình trạng ổn định, nhưng điện thoại bị hỏng". Sau đó, bà đã đăng tải lên Twitter rằng một số tù nhân nữ đã gọi cho gia đình của họ.
Ngoài ra, còn có một người Mỹ gốc Iran là ông Siamak Namazi bị giam giữ tại nhà tù Evin trong 7 năm, với các cáo buộc liên quan đến gián điệp. Washington bác bỏ cáo buộc này là vô căn cứ. Hôm 16/10, ông Jared Genser, luật sư đại diện của ông Namazi cho biết, ông Namazi đã liên lạc với người thân của mình.
"Ông Siamak Namazi đã nói chuyện với gia đình mình. Ông ấy đã được chuyển đến một khu vực an toàn của nhà tù Evin. Chúng tôi không có thêm thông tin chi tiết", luật sư Genser cho biết trong một bài đăng trên Twitter.
Cũng có một số người Iran mang hai quốc tịch và các công dân nước ngoài khác bị giam tại nhà tù Evin, họ chủ yếu bị cáo buộc liên quan đến an ninh. Một số bài đăng trên Twitter của bạn bè và người thân của họ cho biết, họ đã liên lạc với gia đình vào hôm 16/10.
Bạo lực bùng nổ
Khi được hỏi về vụ hỏa hoạn nhà tù, Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 15/10 cho biết, ông rất ngạc nhiên trước sự dũng cảm của những người biểu tình Iran. Trước đó, ông đã kêu gọi Iran "chấm dứt bạo lực đối với các công dân của mình, chỉ đơn giản là thực hiện các quyền cơ bản của họ".
Tổng thống Iran Ebrahim Raisi nói rằng ông Biden đang kích động "hỗn loạn, khủng bố và hủy diệt". Ông đồng thời nhấn mạnh lại những lời nói vĩnh cửu của người sáng lập nước Cộng hòa Hồi giáo - nhà lãnh đạo cách mạng quá cố của Iran Ayatollah Ruhollah Khomeini, mà người gọi Mỹ là "satan vĩ đại".
Bộ Ngoại giao Pháp hôm 16/10 cho biết họ đang theo dõi tình hình tại nhà tù Evin, "nơi một số công dân Pháp đang bị giam giữ tùy tiện".
Các nhóm nhân quyền cho biết, ít nhất 240 người biểu tình đã bị sát hại, trong đó có 32 trẻ vị thành niên. Hãng tin HRANA cho biết, hơn 8.000 người đã bị bắt tại 111 thành phố và thị trấn. Các nhà chức trách chưa công bố số người thiệt mạng.
Iran đã đổ lỗi bạo lực cho những kẻ thù trong và ngoài nước, và phủ nhận lực lượng an ninh đã sát hại người biểu tình. Truyền thông nhà nước Iran cho biết hôm 15/10, ít nhất 26 thành viên của lực lượng an ninh đã bị thiệt mạng bởi "những kẻ bạo loạn".
Huyền Anh
