Cuộc đàm phán Thượng đỉnh trực tuyến ngày 16/11 giữa hai nguyên thủ quốc gia Mỹ - Trung là cuộc thảo luận quan trọng nhất mà cả hai nhà lãnh đạo có kể từ khi ông Biden nhậm chức hồi tháng 1/2021, theo đài BBC của Anh Quốc.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nói với người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình rằng, Mỹ phản đối mạnh mẽ "các nỗ lực đơn phương" nhằm thay đổi hiện trạng hoặc phá hoại hòa bình ở Đài Loan.
Ông Tập đưa ra cảnh báo với ông Biden rằng sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với nền độc lập của Đài Loan giống như "chơi với lửa .... và những người chơi với lửa thì sẽ bị bỏng".
Nhà Trắng nói rằng, Tổng thống Biden "nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ vẫn cam kết với chính sách 'Một Trung Quốc'".
"Chính sách này phản đối mạnh mẽ các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng hoặc phá hoại hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan".
Chính sách Một Trung Quốc là nền tảng của quan hệ Trung-Mỹ. Theo đó, Mỹ công nhận và có quan hệ chính thức với Trung Quốc chứ không phải là đảo Đài Loan, nơi mà Trung Quốc coi là một tỉnh ly khai sẽ được thống nhất với đại lục vào một ngày không xa.
Tuy nhiên, Mỹ cũng tuân thủ Đạo luật Quan hệ Đài Loan, trong đó quy định rằng họ phải giúp Đài Loan tự vệ trong trường hợp bị tấn công.
Ông Biden hồi tháng trước nói rằng Mỹ sẽ bảo vệ Đài Loan nếu Trung Quốc tấn công hòn đảo này. Điều này đã làm rõ quan điểm chính sách đối ngoại của Mỹ vốn lâu nay dường như "mơ hồ chiến lược"và cho thấy Washington cố tình mơ hồ về những gì họ thực sự sẽ làm.
Ông Biden và ông Tập cũng thảo luận về các vấn đề gây tranh cãi khác như hành động của Trung Quốc ở Tân Cương và Hong Kong.
Tâm thái của hai nhà lãnh đạo tại cuộc họp
Cuộc gặp bắt đầu với không khí chào hỏi nồng nhiệt của hai nhà lãnh đạo. Ông Tập nói rằng ông rất vui khi gặp lại "người bạn cũ" của mình, ông Biden.
Về phần mình, ông Biden nói: "Có lẽ tôi nên bắt đầu chính thức hơn, mặc dù tôi và bạn chưa bao giờ chính thức với nhau như vậy",
Ông Biden nói thêm rằng, cả hai người đàn ông đã "luôn trao đổi với nhau một cách rất trung thực và thẳng thắn", cũng như luôn quan tâm và giải đáp thắc mắc của người kia.
Ông Tập cho biết hai nước cần cải thiện "giao tiếp" và "cùng nhau" giải quyết các thách thức. Ông nói:
"Nhân loại sống trong một ngôi làng toàn cầu và chúng ta cùng nhau đối mặt với nhiều thách thức. Trung Quốc và Mỹ cần tăng cường giao tiếp và hợp tác".
"Tôi sẵn sàng làm việc với ngài, thưa ngài Tổng thống, để ... đưa quan hệ Trung - Mỹ tiến lên theo hướng tích cực."
Những vấn đề được thảo luận
Các vấn đề như thương mại đã được đặt ra, trong đó ông Biden nhấn mạnh "sự cần thiết phải bảo vệ người lao động và các ngành công nghiệp Mỹ khỏi các hoạt động kinh tế và thương mại không công bằng của Trung Quốc".
Ông Tập dường như cũng đã đưa ra bình luận mạnh mẽ về vấn đề này, nói với ông Biden rằng Mỹ cần ngừng "lạm dụng khái niệm an ninh quốc gia để đàn áp các công ty Trung Quốc".
Ông Biden cũng nêu quan ngại về các hoạt động nhân quyền của Trung Quốc ở Tân Cương, Tây Tạng và Hong Kong - mặc dù không đưa ra thêm chi tiết nào về việc này.
Các vấn đề như khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cũng được thảo luận, cũng như cuộc khủng hoảng khí hậu và vai trò của Mỹ và Trung Quốc trong việc này.
Tuần trước, các quốc gia cạnh tranh đã khiến nhiều người ngạc nhiên khi đưa ra một tuyên bố chung nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, tại các cuộc đàm phán ở Glasgow, Scotland.
Đây là lần thứ ba hai nhà lãnh đạo điện đàm, kể từ khi ông Biden nhậm chức vào tháng Giêng.
Không có đột phá trong các vấn đề quan trọng
Theo CNN, các quan chức cho biết hội nghị thượng đỉnh kéo dài ba tiếng rưỡi, kéo dài hơn dự định, cho phép hai người đàn ông có nhiều cơ hội để tách khỏi các điểm nói chuyện đã chuẩn bị của họ. Các quan chức nói rằng giọng điệu vẫn "tôn trọng và thẳng thắn".
Nhưng hội nghị thượng đỉnh được mong đợi cao không mang lại đột phá lớn - không có đột phá nào được mong đợi trước thời hạn - và các quan chức bác bỏ quan điểm hội nghị thượng đỉnh nhằm xoa dịu mối quan hệ ngày càng trở nên căng thẳng.
"Tôi không nghĩ mục đích đặc biệt là để xoa dịu căng thẳng, hay đó là kết quả. Chúng tôi muốn đảm bảo rằng cuộc cạnh tranh được quản lý một cách có trách nhiệm, rằng chúng tôi có cách để làm điều đó. Tổng thống đã khá rõ ràng là ông ấy sẽ tham gia vào sự cạnh tranh gay gắt đó", quan chức chính quyền cấp cao cho biết sau đó.
Tổng thống Biden thích kể về khoảng thời gian hàng chục giờ và hàng nghìn dặm mà ông đã đồng hành cùng ông Tập khi cả hai còn là phó nguyên thủ quốc gia của hai đất nước. Ông tuyên bố đã dành nhiều thời gian với Chủ tịch Trung Quốc hơn bất kỳ nhà lãnh đạo thế giới nào khác.
Nhưng mọi thứ đã thay đổi. Giờ đây, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang có những căng thẳng gay gắt về thương mại, thách đố quân sự và nhân quyền. Và Tổng thống Biden, người khai mạc hội nghị thượng đỉnh trực tuyến vào 7.47 sáng thứ Ba ngày 16/11 giờ Việt Nam, nhận thấy mình đang có một hành động thân mật với nhà lãnh đạo quyền lực nhất Trung Quốc trong nhiều thập kỷ.
Trong hội nghị thượng đỉnh, mỗi người kể lại những câu chuyện trong thời gian họ đi du lịch với nhau, đôi khi trích dẫn những lời của nhau từ thời đại đó, quan chức chính quyền cấp cao cho biết.
Trong quá trình đàm phán, ông Biden có lúc phải nhắc nhở rằng, ông đang mong đợi thảo luận về một chương trình nghị sự thực chất và có phạm vi rộng.
Ông nói: "Như tôi đã nói trước đây, đối với tôi, trách nhiệm của chúng ta với tư cách là các nhà lãnh đạo của Trung Quốc và Hoa Kỳ là đảm bảo sự cạnh tranh giữa hai quốc gia của chúng ta không trở thành xung đột, dù là có chủ đích hay ngoài ý muốn. Chỉ đơn giản là cạnh tranh lành mạnh".
"Đối với tôi, dường như chúng ta phải thiết lập một số rào cản ý thức chung, phải rõ ràng và trung thực trước những vấn đề bất đồng và hợp tác vì lợi ích chung", Tổng thống Biden tiếp tục, yêu cầu trao đổi một cách "trung thực và thẳng thắn" về phạm vi chủ đề thảo luận.
Theo đài BBC bình luận, cuộc gặp có vẻ là một nỗ lực thực sự nhằm thiết lập lại quan hệ Mỹ-Trung.
Mặc dù chưa có đột phá trong các vấn đề đàm luận của hai nguyên thủ hai cường quốc thế giới, nhưng chúng ta thực sự có thể mong đợi những thay đổi trong mối quan hệ địa chính trị toàn cầu theo một cách cụ thể.
Nguyên Hương
