Iran đã phóng khoảng 300 máy bay không người lái và tên lửa về phía Israel, làm dấy lên lo ngại có thể gây ra một cuộc chiến thực sự ở Trung Đông hoặc thậm chí là Thế chiến III. Nhưng trên thực tế, những gì đã xảy ra giống như một sự mở rộng năng động của các hoạt động đối ngoại, và chiến tranh không đến mức sắp xảy ra như người ta tưởng.
Nhiều làn sóng tên lửa hành trình, tên lửa đạn đạo và các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái do Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này ở Trung Đông tiến hành nhằm vào Israel đã bị miêu tả một cách sai lầm là khúc dạo đầu cho một cuộc chiến lớn hơn. Mọi người dường như cũng đang phân thành các phe khác nhau mà họ ủng hộ và lo lắng về tình hình ngày càng xấu đi. Những quan sát hời hợt này về cuộc tấn công tên lửa của Iran có thể không phải là bản chất của vụ việc. Ít nhất cuộc tấn công có vẻ rõ ràng này có thể không phải là khởi đầu cho một cuộc xung đột quy mô lớn mới. Cuộc tấn công của Iran giống như cổ vũ những người theo đường lối cứng rắn trong nước và các lực lượng ủy nhiệm trong khu vực của Iran.
Chỉ một ngày sau khi Iran tiến hành cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn vào Israel, một biểu ngữ xuất hiện trên mặt tiền của một tòa nhà ở Quảng trường Palestine của Tehran, mô tả tên lửa và máy bay không người lái bay trên lá cờ Israel bị xé nát với dòng chữ bằng tiếng Farsi, "Cái tát tiếp theo sẽ mạnh hơn". Không chỉ Israel và Iran biết Iran đã tát Israel mạnh đến mức nào mà giờ đây cả thế giới đều biết: 99% trong số hơn 300 tên lửa và máy bay không người lái đã bị đánh chặn thành công. Cuộc tấn công này khiến một người ở Israel bị thương và một căn cứ quân sự bị hư hại nhẹ. Hiệu ứng thực tế lại giống như "bị nhột".
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nói với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, rằng Iran đang trả đũa việc Israel loại bỏ thủ lĩnh của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, và Israel đã thể hiện sự ưu việt của mình như thế nào.
Nhiều quốc gia đã có những phản ứng trước cuộc tấn công của Iran. Trên thực tế, hai ngày trước vụ tấn công, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian đã thông báo cho Saudi Arabia và các nước vùng Vịnh khác về đề cương và thời gian lên kế hoạch tấn công quy mô lớn vào Israel để các nước này có sự chuẩn bị trước. Thông tin này cũng đã được chuyển tới Hoa Kỳ và Israel, điều này giống như một lời cảnh báo trước cho Washington và Jerusalem.
Iran rõ ràng đang cố gắng giảm thiểu tác động quân sự của cuộc tấn công, vốn mang tính biểu tượng hơn là ý nghĩa quân sự. Cuộc tấn công quy mô lớn này, đồng thời thể hiện khả năng quân sự tầm xa của Iran đối với những người theo đường lối cứng rắn trong nước, cũng nhằm tránh gây ra một cuộc xung đột rộng hơn. Iran dường như không quan tâm đến một cuộc chiến với Israel, chứ đừng nói đến một cuộc xung đột toàn cầu có sự tham gia của Mỹ và phương Tây.
Một số quốc gia vùng Vịnh, bao gồm Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, đã chuyển thông tin tình báo quan trọng và dữ liệu theo dõi thời gian thực về kế hoạch tấn công của Iran nhằm giúp ngăn chặn cuộc tấn công của Tehran. Ngoài các hệ thống phòng không của Israel, Mỹ, Anh, Pháp và Jordan đều tham gia chống lại cuộc tấn công của Iran mà Israel gọi là Chiến dịch Lá chắn Sắt.
Hai tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Mỹ ở phía đông Địa Trung Hải là USS Arleigh Burke (DDG-51) và USS Carney (DDG-64) đã sử dụng hệ thống đánh chặn chống tên lửa Standard-3 (SM-3) và đánh chặn ít nhất 6 tên lửa, đánh dấu lần đầu tiên SM-3 được sử dụng trong chiến đấu thực tế.
Quân đội Mỹ cho biết một tên lửa đạn đạo của Iran đã trúng căn cứ không quân Nevatim của Israel. Một máy bay vận tải của Israel và một số cơ sở sân bay không sử dụng bị hư hỏng nhẹ.
Tổng thống Mỹ Joe Biden cảnh báo Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu rằng Washington sẽ không tham gia vào cuộc phản công chống lại Iran. Tehran cũng tuyên bố muốn giảm bớt căng thẳng. Tuy nhiên, nguy cơ leo thang hơn nữa vẫn còn và mọi con mắt hiện đang đổ dồn vào Israel để suy đoán về phản ứng của nước này trước cuộc tấn công chưa từng có của Iran.
Nội các chiến tranh của Israel đang thảo luận và xây dựng hướng hành động tiếp theo. Mọi người dường như đang mong chờ được thấy động thái tiếp theo mà Israel sẽ thực hiện, nhưng không có tin tức chắc chắn nào về bất kỳ phản ứng nào sắp tới từ Israel. Người ta nói rằng các lựa chọn khác nhau được nội các chiến tranh của Israel thảo luận hầu như luôn là các cuộc tấn công trả đũa "đau đớn". Đó là một lựa chọn đau đớn vì cả Mỹ và Israel đều không cho rằng việc leo thang xung đột thành một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn sẽ là một lựa chọn tốt.
Tuy nhiên, Israel có thể muốn tận dụng cơ hội này để làm điều mà họ luôn muốn làm, đó là dọn dẹp các cơ sở hạt nhân của Iran và giải quyết một lần và mãi mãi cuộc khủng hoảng hạt nhân đang gây ra mối đe dọa lớn nhất đối với Israel ở Trung Đông. Trước đó, một số quan chức cấp cao của Israel đã có những lời lẽ gay gắt đối với Iran, nước chỉ cách vũ khí hạt nhân một bước. Israel kiên quyết không cho phép Iran có được vũ khí hạt nhân. Cho đến nay, Iran đang tăng tốc nỗ lực tinh chế vật liệu hạt nhân cấp độ vũ khí mà không bị trừng phạt. Một khi xung đột leo thang, việc dỡ bỏ khả năng hạt nhân của Iran có thể sẽ là ưu tiên hàng đầu của Israel.
Israel sẽ trả đũa bằng cuộc không kích quy mô lớn của Iran? Bây giờ có vẻ như điều này sẽ không xảy ra. Nhưng mọi người muốn xem tất cả các lựa chọn.
Chỉ riêng ở cấp độ chiến thuật, Lực lượng Phòng vệ Israel chắc chắn đã sở hữu hầu hết các phương tiện tấn công mặt đất chính xác tầm xa, bao gồm cả đạn dược tấn công mặt đất được phóng từ trên không, trên mặt đất và thậm chí cả trên biển, cũng như các máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ năm, có tiềm năng để xâm nhập và áp đảo các hệ thống phòng không của Iran. Quân đội Iran khó có khả năng ngăn chặn hoặc đánh chặn tên lửa đang bay tới theo cách tương tự như Lực lượng Phòng vệ Israel. Iran có một số hệ thống phòng không do Nga sản xuất nhưng khó có thể nói liệu họ có thể phát hiện và tiêu diệt máy bay chiến đấu F-35 của Israel hay không.
Lực lượng Phòng vệ Israel có 241 máy bay chiến đấu, trong khi Iran có 186. Điều quan trọng là hiệu suất của hạm đội Israel, bao gồm cả máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm, cao hơn nhiều so với Iran và chất lượng phi công chiến đấu cơ của Iran không thể so sánh được các phi công của Israel. Những máy bay chiến đấu có năng lực nhất trong hạm đội Iran là những chiếc F-14 đã lỗi thời. Có thể hình dung rằng khả năng sẵn sàng chiến đấu của những chiếc máy bay này sẽ không được tốt cho lắm. Ngay cả khi vẫn có thể chiến đấu, F-14 cũng không thể sánh được với F-35 do tầm hoạt động của cảm biến và vũ khí. Nếu Israel quyết định và mở đường cho các hoạt động không quân, khoảng cách rất lớn giữa lực lượng không quân hai nước quyết định các cuộc không kích của Israel nhằm vào Iran sẽ áp đảo.
Khoảng cách từ Jerusalem đến Tehran là khoảng 1.800 km, bán kính chiến đấu của F-35A không thể đạt được khoảng cách xa như vậy nên Israel cần phải tìm kiếm sự trợ giúp từ các nước láng giềng như Jordan, Kuwait, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ả Rập Saudi để có thể hỗ trợ, cho phép máy bay chiến đấu của Israel quá cảnh, hạ cánh hoặc thực hiện tiếp nhiên liệu trên không. Khả năng này dường như sẽ được thực hiện ở khu vực Vịnh Ba Tư.
Khả năng xảy ra chiến tranh trên bộ giữa Iran và Israel là rất mong manh. Xét rằng khoảng cách giữa Iran và Israel là hơn 1.000 km, mặc dù Iran có nhiều pháo binh và hệ thống tên lửa phóng loạt (MLRS) hơn Israel, hầu hết các loại pháo và bệ phóng tên lửa truyền thống này đều có tầm bắn dưới 100 km và không thể bắn được từ Iran tấn công Israel.
Iran có số lượng lớn máy bay không người lái tầm trung và tầm xa, tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo có thể vươn tới Israel. Iran có ít nhất 5 tên lửa có tầm bắn hơn 1.300 km. Chẳng hạn như Shahab-3, có thể mang đầu đạn nặng 1.000 kg và có tầm bắn 1.300 km. Tên lửa đạn đạo tầm xa nhất của Iran, Khorramshahr 1/2, có tầm bắn từ 2.000 đến 3.000 km. Các tên lửa đạn đạo tầm trung khác của Iran có tầm bắn hơn 1.600 km bao gồm Ghadr, Emad, Paveh và Sejjil. Tuy nhiên, thiệt hại mà những tên lửa này có thể gây ra cho Israel đã được thấy rõ trong cuộc tấn công quy mô lớn ngày 13/4.
Có thể nói, các phương án tiếp tục mở rộng xung đột của Iran thực tế là rất hạn chế và gần như khó đạt được các mục tiêu chiến thuật thực tế. Tuy nhiên, bất kỳ hành động nào tiếp theo của Iran sẽ gây ra hậu quả bất lợi cho Iran, thậm chí có thể là thảm họa. Hậu quả ít có khả năng xảy ra nhất của cuộc tấn công của Iran là Israel sẽ không hành động trên đất liền mà sẽ thực hiện các vụ tiêu diệt có mục tiêu nhằm vào các mục tiêu của Iran tại các khu vực xung quanh Israel với sự hỗ trợ quốc tế nhiều hơn. Đồng thời, Iran cũng sẽ phải đối mặt với các lệnh trừng phạt tiếp theo từ cộng đồng quốc tế. Nếu Israel sẵn sàng lựa chọn hành động thuyết phục hơn, nhiều khả năng nước này sẽ tiến hành tấn công vào các mục tiêu ở Iran. Trong trường hợp này, thiệt hại đầu tiên có thể sẽ là các cơ sở hạt nhân, cũng như các đơn vị phóng tên lửa và kho đạn dược của Iran.
Trên thực tế, điểm nổi bật của cuộc đối đầu này không phải là màn đấu súng giữa hai bên mà là bất kỳ dấu hiệu nào về sự leo thang rõ rệt. Hiện tại, sự kiểm soát đã chuyển sang tay Israel.
Ông Biden nói với Netanyahu trong cuộc điện đàm hôm thứ Bảy tuần trước rằng những gì xảy ra cuối tuần qua nên được coi là một chiến thắng hơn là lên kế hoạch cho một đợt trả đũa khác. Ông Biden cho biết, Israel đã chứng tỏ khả năng phi thường trong việc phòng thủ và đánh bại một cuộc tấn công chưa từng có, gửi một thông điệp rõ ràng tới kẻ thù rằng họ không thể đe dọa an ninh của Israel một cách hiệu quả.
Cuộc tấn công của Iran vào Israel không phải là loạt đạn đầu tiên trong một cuộc chiến tranh quy mô lớn tiếp theo, bởi vì cả Iran và Israel đều không có tâm trạng cho một điều như vậy. Iran biết rằng họ không đủ sức mạnh để giành chiến thắng trong cuộc chiến với Israel trong bối cảnh khó khăn bên trong và bên ngoài; và Israel không muốn Iran gây rắc rối trước khi giải quyết được Hamas. Bất chấp xung đột phức tạp ở Trung Đông, nguy cơ leo thang xung đột vẫn tồn tại. Tuy nhiên, cuộc giao tranh không nhất thiết là hành động cho một cuộc chiến tranh, mà có thể được sử dụng để chuyển hướng những khó khăn trong nước và ngoại giao của Iran. Bây giờ, điều quan trọng là xem Israel phản ứng như thế nào.
Theo Shishi Junshi
Lý Ngọc biên dịch
