Trong khi Trung Quốc và Mỹ tiếp tục cạnh tranh vì lợi ích thương mại, thì những thay đổi ở Nhật Bản dường như đang khiến các tính toán kinh tế và chính trị của Bắc Kinh trở nên phức tạp đáng kể.
Việc Tokyo tăng ngân sách quốc phòng và những nỗ lực nhằm trao cho lực lượng vũ trang của mình nhiều quyền tự do hơn để cơ động đã làm phức tạp thêm những thách thức quân sự và kinh tế của Bắc Kinh vào thời điểm đặc biệt khó khăn.
Mặc dù Nhật Bản tuyên bố tiếp tục tuân thủ hiến pháp hòa bình mà nước này đã thông qua vào cuối Thế chiến II năm 1945, nhưng rõ ràng Tokyo đã quyết định tiến hành “diễn dịch lại” (reinterpretation) một cách triệt để. Nhật Bản đã quyết định tăng chi tiêu quốc phòng cho giai đoạn 2023 - 2027, tăng chi tiêu quân sự thêm 16% trong năm trước lên khoảng 56 tỷ USD.
Con số này thua xa ngân sách quân sự của Trung Quốc, vốn xấp xỉ 300 tỷ USD, chứ chưa nói đến ngân sách quân sự của Mỹ, vượt quá 850 tỷ USD. Tuy nhiên, số ngân sách của Nhật Bản dù sao vẫn rất thực chất và nếu những dấu hiệu từ chính phủ Tokyo là chính xác thì đây mới chỉ là khởi đầu của mức tăng tương đương trong vài năm tới.
Con số này chắc chắn đủ để thu hút sự chú ý của Bắc Kinh, bởi vì nó rõ ràng nhằm vào những tham vọng của Trung Quốc. Theo lời của Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, “Chúng tôi hy vọng góp phần bảo vệ một trật tự quốc tế tự do và cởi mở dựa trên pháp quyền cũng như đạt được hòa bình, ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”.
Bốn thay đổi chung của Nhật Bản dễ nhận thấy trong tính toán của Bắc Kinh.
Một là cam kết rõ ràng của quân đội Nhật Bản trong việc hợp tác với các đồng minh và đảm nhận nhiều nhiệm vụ tấn công hơn nữa.
Hai là quyết định của Nhật Bản trong việc triển khai tên lửa hành trình tầm xa có khả năng tấn công các mục tiêu ở Triều Tiên. Do tính chất khiêu khích của việc triển khai và thử nghiệm tên lửa của Triều Tiên, phản ứng như vậy không có gì đáng ngạc nhiên, nhưng Bắc Kinh phải nhận thức được rằng những vũ khí đó cũng có thể tấn công các mục tiêu ở Trung Quốc.
Ba là quyết định của Tokyo trong việc cho phép ngành công nghiệp Nhật Bản xuất khẩu vũ khí sát thương cao hơn, bao gồm máy bay chiến đấu F-15 và động cơ máy bay chiến đấu được sản xuất tại Nhật Bản theo giấy phép của Mỹ, cũng như hệ thống tên lửa đất đối không Patriot cũng được sản xuất tại Nhật Bản theo giấy phép của Mỹ. Thậm chí còn có tin đồn về việc Nhật Bản sẽ gửi những tên lửa như vậy tới Ukraine.
Bốn là thỏa thuận gần đây của Nhật Bản với Vương Quốc Anh và Ý nhằm phát triển máy bay chiến đấu phản lực thế hệ tiếp theo. Theo lời của Đại sứ Hoa Kỳ tại Nhật Bản Rahm Emanuel, “Phạm vi, quy mô và tốc độ cải cách an ninh của Nhật Bản là chưa từng có”.
Mặc dù không điều nào trong số này sẽ làm hài lòng Bắc Kinh, nhưng mối quan ngại trực tiếp nhất đối với Trung Nam Hải chắc chắn là một mục cụ thể trong ngân sách quốc phòng năm 2024 của Nhật Bản: khoản phân bổ tương đương 5,2 tỷ USD cho tên lửa phòng không để bảo vệ các hòn đảo phía Tây Nam của Nhật Bản trong trường hợp xảy ra xung đột giữa Trung Quốc và Đài Loan, như đã nêu trong tài liệu ngân sách.
Vì Đài Loan từng là thuộc địa của Nhật Bản nên mối quan ngại đặc biệt này chắc chắn gây được tiếng vang, đặc biệt là ở Bắc Kinh, và nghe có vẻ gần giống như một mối đe dọa trực tiếp nhất có thể về mặt ngoại giao.
Bắc Kinh có thể và đã phàn nàn, nhưng mặt khác, nước này có rất ít đòn bẩy ngoại giao để đáp lại lại các hành động của Tokyo. Giải pháp thực chất duy nhất mà Bắc Kinh có được là tăng cường năng lực quân sự của chính mình. Bắc Kinh chắc chắn sẽ tăng cường năng lực quân sự của mình vượt xa những gì họ đã dự tính trước đó. Tuy nhiên, phản ứng này diễn ra vào thời điểm đặc biệt khó khăn đối với Trung Quốc.
Nền kinh tế Trung Quốc đang hoạt động không tốt và nước này không đủ khả năng để đổ thêm nguồn lực vào quân đội và hải quân. Sự sụp đổ của lĩnh vực phát triển bất động sản vẫn là tài sản quan trọng đòi hỏi sự can thiệp tốn kém của chính phủ để tránh những tai họa tài chính và thậm chí là thảm họa kinh tế.
Tương tự như vậy, gánh nặng nợ nần khổng lồ và đôi khi làm tê liệt các chính quyền địa phương cũng vậy. Với việc xuất khẩu sụt giảm và nền kinh tế đang chậm lại so với tốc độ tăng trưởng chóng mặt một thời, Bắc Kinh cần có mọi nguồn lực tài chính và kinh tế sẵn có để tái khởi động tăng trưởng ở tốc độ chấp nhận được và định hướng lại nền kinh tế của mình thoát khỏi sự phụ thuộc to lớn vào xuất khẩu mà nước này từng dựa vào để tăng trưởng; và giờ đây khiến Trung Quốc quá dễ bị tổn thương trước những diễn biến ở châu Âu và Bắc Mỹ.
Tuy nhiên, nhu cầu phòng thủ lớn hơn sẽ chỉ khiến nỗ lực thiết yếu này trở nên khó khăn hơn.
Quan điểm thể hiện trong bài viết này là của tác giả và không nhất định phản ánh quan điểm của NTDVN.
Theo The Epoch Times
Huyền Anh biên dịch
