Do tổn thất nghiêm trọng trong các cuộc tấn công quy mô lớn của Hamas, Israel tuyên bố sẽ quét sạch phong trào Hồi giáo cực đoan của người Palestine. Kết quả là, kịch bản hậu chiến đối với Dải Gaza (do Hamas kiểm soát từ năm 2006) vẫn chưa chắc chắn, nhưng mây mù chiến tranh đã và đang bao trùm vùng đất ven biển này.
Vào ngày 7/10, Hamas phát động một cuộc tấn công vào miền nam Israel, giết chết khoảng 1.400 người, chủ yếu là dân thường. Đây là cuộc tấn công vũ trang đẫm máu nhất trong lịch sử 75 năm của Israel. Kết quả là Lực lượng Phòng vệ Israel đã tuyển mộ con số kỷ lục 360.000 quân dự bị và tiếp tục tấn công Dải Gaza chật hẹp.
Số phận của Gaza sau chiến tranh vẫn chưa chắc chắn
Vào ngày 19/10, hãng thông tấn Reuters dẫn lời 8 nguồn tin ẩn danh trong khu vực và phương Tây am tường về xung đột nói rằng chiến dịch quân sự của Israel, được mệnh danh là “Chiến dịch Những Thanh kiếm sắt”, có quy mô và phạm vi tương tự như các cuộc tấn công trước đó của Israel ở Dải Gaza.
Ba quan chức khu vực quen thuộc với các cuộc thảo luận giữa các nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Đông cho biết chiến lược trước mắt của Israel là phá hủy cơ sở hạ tầng của Gaza, thậm chí phải trả giá bằng thương vong dân sự cao, đẩy người dân trong vùng về phía biên giới Ai Cập và truy đuổi Hamas bằng cách cho nổ tung mê cung các đường hầm dưới lòng đất mà nhóm này đã xây dựng để tiến hành các hoạt động của mình.
Tuy nhiên, các quan chức chính phủ Israel thừa nhận họ chưa có kế hoạch rõ ràng cho Dải Gaza sau cuộc xung đột.
Theo một nguồn thạo tin ở Washington, một số thành viên trong ban tham mưu của Tổng thống Mỹ Joe Biden lo ngại rằng, cho dù Israel có trong tay một chiến lược quân sự hiệu quả để tiêu diệt Hamas thì nước này vẫn chưa có chiến lược rút lui khỏi Dải Gaza.
Theo nhiều nguồn tin, cả Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tập trung vào kế hoạch thời hậu chiến cho Dải Gaza trong chuyến thăm Israel hồi tuần trước.
Các quan chức Ả Rập cũng lo ngại rằng Israel vẫn chưa xây dựng một kế hoạch cụ thể sau chiến tranh cho tương lai của Dải Gaza. Từ năm 2006, Hamas đã cai trị Dải Gaza, nơi có 2,3 triệu người sinh sống.
Một nguồn tin an ninh khu vực cho biết: “Israel không có mục tiêu cuối cùng đối với Gaza. Chiến lược của họ là thả hàng nghìn quả bom, phá hủy mọi thứ và tiến vào (tiêu diệt Hamas), nhưng sau đó thì sao? Họ không có chiến lược cho ngày hôm sau”.
Trong chuyên thăm Israel ngày 18/10, Tổng thống Mỹ Biden tuyên bố rằng Israel phải tiêu diệt Hamas để thực thi công lý. Tuy nhiên, ông cũng thận trọng nhắc lại rằng Mỹ đã mắc sai lầm sau vụ tấn công ngày 11/9 ở New York.
Ông Biden nói: “Đại đa số người dân Palestine không phải là thành viên của Hamas và Hamas không đại diện cho người dân Palestine”.
Theo ông Aaron David Miller, một chuyên gia về Trung Đông tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, chuyến thăm của ông Biden tới Israel sẽ cho ông cơ hội để thuyết phục nhà lãnh đạo Israel Benjamin Netanyahu khởi động "Chiến dịch Những Thanh kiếm sắt" nhằm đánh giá các vấn đề như mức độ sử dụng vũ lực tương xứng và các kế hoạch dài hạn hơn cho Dải Gaza.
Ngày 17/10, ông Tzachi Hanegbi, người đứng đầu Hội đồng An ninh Quốc gia Israel, nói với các phóng viên: “Chúng tôi đang xem xét và giải quyết vấn đề này, liên quan đến quá trình đánh giá, bao gồm đánh giá của Hội đồng An ninh Quốc gia, quân đội và các bên khác về tình hình cuối cùng. Chúng tôi không biết chắc chắn điều gì sẽ xảy ra. Tuy nhiên, mục tiêu tiêu diệt Hamas của Israel vẫn không thay đổi”.
Mây mù chiến tranh bao trùm Dải Gaza
Nguồn tin khu vực đầu tiên cho biết thêm: "Đây là một thành phố ngầm với nhiều đường hầm, khiến các đường hầm của Việt Cộng trông giống như trò trẻ con. (Israel) sẽ không sử dụng xe tăng và hỏa lực để tiêu diệt Hamas”, nguồn tin khu vực đầu tiên cho biết, đề cập đến lực lượng du kích ở Việt Nam đã thách thức lính Mỹ trong chiến tranh Việt Nam.
Hai chuyên gia quân sự khu vực nói với tờ Reuters rằng cánh vũ trang của Hamas, Lữ đoàn Ezzedine al-Qassam, đã tiến hành các hoạt động đặt mìn chống tăng và thiết bị nổ gài bẫy để phục kích quân Israel.
Trước đó, các quan chức Israel gọi đây là hoạt động "cắt cỏ", nghĩa là làm suy giảm năng lực quân sự của Hamas nhưng không xóa sổ tổ chức này. Israel trước đây đã tham gia ba cuộc chiến tranh vũ trang với Hamas vào các năm 2008 - 2009, 2012 và 2014, với quyền tiếp cận hạn chế vào Dải Gaza trong hai trận chiến. Khoảng 4.000 người Palestine và chưa tới 100 người Israel đã thiệt mạng trong ba cuộc đụng độ bạo lực này.
Tuy nhiên, ngày nay thì khác, với việc chính quyền Israel lần đầu tiên hứa hẹn sẽ trừ khử hoàn toàn Hamas. Kết quả là cuộc tấn công quân sự sắp xảy ra của Israel sẽ lớn hơn đáng kể so với các hoạt động quân sự trước đây.
Tuy nhiên theo một nguồn tin của Mỹ, Washington tỏ ra ít lạc quan hơn về việc Israel có khả năng tiêu diệt hoàn toàn Hamas. Đồng thời, các quan chức Mỹ nhận thấy có rất ít khả năng Israel muốn giữ vững hoặc tái chiếm bất kỳ khu vực nào ở Gaza.
Cũng theo nguồn tin này, một kịch bản thực tế hơn là việc lực lượng Israel sẽ tiêu diệt hoặc bắt giữ càng nhiều phiến quân Hamas càng tốt, đồng thời cho nổ tung các đường hầm và xưởng sản xuất tên lửa. Sau đó, khi số thương vong của Israel ngày càng tăng, họ sẽ tìm cách tuyên bố chiến thắng và rút lui.
Có những lo ngại rằng chiến tranh sẽ lan rộng ra ngoài Dải Gaza, khi Hezbollah của Lebanon và Iran (hậu thuẫn Hezbollah) mở ra các mặt trận lớn mới để hỗ trợ Hamas.
Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian cảnh báo nếu Israel tấn công Gaza, Iran có thể thực hiện hành động "đánh phủ đầu". Và nếu Mỹ không kiềm chế được các hành động quân sự của Israel thì Tehran sẽ không nhắm mắt làm ngơ.
Trong khi lên án các cuộc tấn công của Hamas vào Israel, các nhà lãnh đạo Ả Rập cũng không quên nhắc nhở Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken rằng họ phản đối việc trừng phạt tập thể đối với những thường dân Palestine, điều mà họ lo ngại sẽ gây ra bất ổn trong khu vực. Khi số người chết tăng cao, động thái này sẽ kích động cơn thịnh nộ khắp Trung Đông.
Để ngăn chặn các chiến binh Hezbollah của Lebanon tham gia cuộc chiến từ biên giới phía bắc của Israel, Washington đã điều động một nhóm tác chiến tàu sân bay tới phía đông Địa Trung Hải. Hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy quân đội Mỹ sẽ chuyển từ răn đe sang can dự trực tiếp.
Theo các nguồn tin trong khu vực, Washington đã chủ trương khôi phục Chính quyền Palestine (PA), vốn đã mất quyền kiểm soát Gaza vào tay Hamas vào năm 2007. Tuy nhiên, nếu Hamas mất quyền kiểm soát Gaza, không rõ liệu chính quyền Palestine hay bất kỳ tổ chức nào khác có thể quản lý vùng đất ven biển này hay không.
Trong khi đó, các nước láng giềng Ả Rập đã phản ứng mạnh mẽ trước yêu cầu mở hành lang nhân đạo và lối thoát hiểm cho người dân Palestine ở Dải Gaza.
Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi tuyên bố rằng ông phản đối việc cưỡng bức di dời người Palestine từ vùng đất của họ đến Bán đảo Sinai, giáp ranh với Dải Gaza. Đồng thời, ông nói thêm rằng bất kỳ động thái nào như vậy sẽ biến khu vực này thành mục tiêu tấn công của Israel. Hiện nay hàng triệu người Ai Cập đang biểu tình.
Kể từ đầu năm đến nay, hàng trăm người Palestine đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ với lực lượng Israel và người định cư ở Bờ Tây. Một nguồn tin khu vực thứ hai nói về kịch bản bạo lực lan ra bên ngoài Dải Gaza: “Dù kịch bản xấu nhất là gì thì nó cũng sẽ tồi tệ hơn”.
Huyền Anh tổng hợp
