Moscow đã chính thức rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen tròn một năm tuổi, thỏa thuận cho phép Ukraine vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen bất chấp giao tranh Nga - Ukraine vẫn đang tiếp diễn.
Phát biểu trước báo giới hôm 17/7, chỉ một ngày sau khi các điều khoản của thỏa thuận chính thức hết hạn, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho hay: "Thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen không còn hiệu lực".
"Thật không may, một phần của thỏa thuận liên quan đến Nga vẫn chưa được thực hiện. Kết quả là, thỏa thuận đã bị đình trệ”, ông Peskov nói.
Mùa hè năm ngoái, Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ đã làm trung gian cho thỏa thuận này. Kể từ đó, thỏa thuận đã cho phép Ukraine xuất khẩu hơn 30 triệu tấn ngũ cốc cho khách hàng quốc tế từ 5 cảng Biển Đen.
Sau thông báo trên, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, người đã tìm cách làm trung gian hòa giải giữa Moscow và Kyiv, cho biết ông dự định sẽ đối thoại với người đồng cấp Nga với hy vọng cứu vãn thỏa thuận.
Hãng thông tấn Anadolu của Thổ Nhĩ Kỳ dẫn lời ông Erdogan: “Tôi tin rằng Tổng thống Nga [Vladimir] Putin muốn tiếp tục thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen”.
Ông Erdogan tuyên bố rằng Ankara coi "rất coi trọng" thỏa thuận này và đang tiếp tục tham gia vào "các nỗ lực ngoại giao mạnh mẽ" để đảm bảo tiếp tục thỏa thuận.
Theo hãng tin Anadolu, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan có kế hoạch điện đàm với người đồng cấp Nga Sergey Lavrov để thảo luận về vấn đề này.
Kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược Ukraine hồi tháng 2 năm ngoái, Thổ Nhĩ Kỳ - thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - đã tìm cách duy trì mức độ trung lập giữa các bên tham chiến.
Dưới thời ông Erdogan, Thổ Nhĩ Kỳ đã duy trì mối quan hệ tương đối tốt đẹp với Nga, quốc gia chia sẻ mối quan hệ thương mại rộng rãi và đường biên giới dài trên biển.
Ông Denys Marchuk, phó chủ tịch Hội đồng Nông nghiệp Ukraine, nhóm kinh doanh nông nghiệp hàng đầu của đất nước này, chỉ ra rằng Ukraine vẫn có thể xuất cảng các chuyến hàng ngũ cốc bất chấp việc Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen.
Hãng tin Reuters dẫn lời ông: “Nếu có sự đảm bảo an toàn từ các đối tác của chúng tôi, thì tại sao không tiến hành sáng kiến ngũ cốc [ở Biển Đen] mà không có sự tham gia của Nga?”.
Moscow bất bình
Kể từ khi sáng kiến về ngũ cốc lần đầu tiên có hiệu lực, Nga đã phàn nàn rằng các điều khoản trọng yếu của thỏa thuận ngũ cốc không được tôn trọng. Các điều khoản này cho phép Nga xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của chính mình.
Giới chức Nga cũng cáo buộc các đồng minh phương Tây của Ukraine, đặc biệt là Mỹ và Liên minh Châu Âu (EU), cản trở việc Nga xuất khẩu nông sản.
Bên cạnh đó, Moscow cũng cáo buộc phương Tây gây sức ép đối với các ngân hàng không cho vay tiền để mua lương thực của Nga và ngăn Nga nhập khẩu các thiết bị nông nghiệp cần thiết.
Moscow cũng yêu cầu ngân hàng nông nghiệp thuộc sở hữu nhà nước chính của Nga phải tái kết nối với hệ thống thanh toán SWIFT quốc tế.
Ông Peskov tuyên bố "phía Nga sẽ ngay lập tức quay trở lại việc thực hiện thỏa thuận" một khi những bất bình này được giải quyết.
Các nhà chức trách Nga, trong đó có ông Putin, cũng cho rằng mục tiêu cơ bản của thỏa thuận ngũ cốc là đảm bảo an ninh lương thực cho các quốc gia nghèo hơn. Tuy nhiên, mục tiêu này vẫn chưa được thực hiện.
Theo Bộ Ngoại giao Nga, chưa đến 5% lượng ngũ cốc xuất cảng của Ukraine đến được các quốc gia có thu nhập thấp.
Bộ Ngoại giao Nga cho biết, thay vào đó, đại đa số ngũ cốc này đã đến các nước giàu có ở châu Âu và nhiều nơi khác.
"Mục tiêu chính của thỏa thuận, cụ thể là cung cấp ngũ cốc cho các nước có nhu cầu, bao gồm cả những nước ở lục địa châu Phi, đã không được thực hiện", ông Putin nói với Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa ngày 15/7, theo Điện Kremlin.
Nga và Ukraine là một trong những nhà xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới.
Điện Kremlin: Moscow rút khỏi thỏa thuận không liên quan đến cuộc tấn công Crimea
Theo Điện Kremlin, quyết định rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc của Moscow không liên quan đến vụ tấn công bằng máy bay không người lái (UVA) làm hư hại một phần cây cầu chiến lược Kerch nối Nga với Bán đảo Crimea.
Theo giới chức Nga, hai máy bay không người lái dưới nước đã tấn công cây cầu Kerch vào rạng sáng ngày 17/7, khiến hai người thiệt mạng.
Moscow đã đổ lỗi cho Ukraine về điều mà họ mô tả là một "cuộc tấn công khủng bố".
Cho đến nay, Ukraine vẫn từ chối bình luận về vụ việc này.
Sau một cuộc trưng cầu dân ý gây tranh cãi, Nga đã sáp nhập khu vực Biển Đen của Crimea vào năm 2014.
Khi được hỏi liệu vụ tấn công cây cầu có ảnh hưởng đến quyết định rút khỏi sáng kiến ngũ cốc của Moscow hay không, ông Peskov trả lời: “Những sự kiện này hoàn toàn không liên quan đến nhau”.
Ông cũng nói rằng nhà lãnh đạo Nga Putin “đã nêu quan điểm của Nga [về thỏa thuận ngũ cốc] ngay cả trước cuộc tấn công khủng bố này”.
Tháng 10 năm ngoái, cầu Kerch bị hư hại nghiêm trọng sau một vụ nổ lớn mà Nga cũng đổ lỗi cho Ukraine.
Mặc dù ban đầu Kyiv không nhận trách nhiệm về vụ tấn công kể trên, nhưng sau đó giới chức Ukraine đã ăn mừng vụ việc một cách "linh đình".
Đầu tháng 7/2023, Thứ trưởng Quốc phòng Ukraine Hanna Maliar đã thừa nhận trên Telegram rằng Ukraine đã thực hiện cuộc tấn công cây cầu Kerch hồi năm ngoái để "phá hoại việc tiếp vận của người Nga".
Theo The Epoch Times
Huyền Anh biên dịch
