Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio dự kiến sẽ công bố nâng cấp toàn diện quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật. Đây được đánh giá là bước đi quan trọng nhất trong hơn 60 năm qua, đánh dấu sự chuyển biến mạnh mẽ trong hợp tác an ninh và quốc phòng giữa hai quốc gia.
Lần đầu tiên, Hoa Kỳ sẽ điều chỉnh cấu trúc quân đội tại Nhật Bản nhằm tối ưu hóa các hoạt động tác chiến liên hợp. Mục tiêu hướng đến nâng cao năng lực, khả năng và hiệu suất tích hợp của lực lượng quân đội hai nước, gia tăng hiệu quả phối hợp trong các hoạt động chung.
Kể từ sau Thế chiến II, năng lực và sức mạnh công nghiệp của Nhật Bản, vốn sở hữu tiềm năng to lớn, vẫn chưa được khai thác và phát huy một cách hiệu quả.
Nâng cấp quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật sẽ tạo cơ hội giải phóng tiềm năng công nghiệp của Nhật Bản. Việc hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng sẽ góp phần củng cố liên minh song phương và khắc phục điểm yếu chiến lược của Hoa Kỳ trong năng lực sản xuất quốc phòng.
Theo một quan chức chính quyền cấp cao của Washington, mục tiêu của việc chuyển sang cấu trúc "mạng lưới đa phương" là nhằm xoay chuyển tình thế và kiềm chế Trung Quốc.
Một quan chức chính quyền cấp cao khác bổ sung thêm rằng sự phát triển của liên minh Mỹ - Nhật được xem là "sự xác nhận cơ bản" cho chiến lược của Tổng thống Biden. Chiến lược này hướng đến việc nâng cao vai trò của các đối tác và đồng minh trong khu vực nhằm bảo đảm một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương rộng mở và tự do.
Đây là lần nâng cấp lớn nhất của liên minh Mỹ - Nhật kể từ Hiệp ước phòng thủ chung được ký kết vào năm 1960.
Vào ngày 7/4, Nhật Bản và Mỹ cùng Philippines và Úc đã tham gia cuộc tập trận hải quân chung ở Biển Đông. Các hoạt động hợp tác đa quốc gia này, bao gồm cả các cuộc tập trận quân sự và ngoại giao, được đánh giá là những nỗ lực chiến lược nhằm "lật ngược thế cờ" và kiềm chế Trung Quốc.
Trong ba năm qua, Nhật Bản đã phát triển từ một "liên minh khu vực quan trọng" thành "liên minh toàn cầu quan trọng nhất" của Hoa Kỳ. Đây là nhận định của các quan chức Mỹ, thể hiện sự ghi nhận của họ đối với những nỗ lực của Nhật Bản trong việc nâng cao vai trò và vị thế trong khu vực và trên thế giới.
Nhật Bản đã thực hiện nhiều thay đổi mang tính đột phá trong các chính sách quốc phòng và an ninh, vốn được duy trì trong suốt 70 năm qua. Những nỗ lực này bao gồm:
- Tăng chi tiêu quốc phòng từ 1% lên 2% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), hướng đến trở thành quốc gia chi tiêu quân sự lớn thứ ba thế giới
- Đầu tư vào năng lực phản công, mua sắm vũ khí tiên tiến
- Dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu công nghệ quốc phòng, thúc đẩy hợp tác quốc phòng quốc tế
- Tăng cường mối quan hệ an ninh với Hoa Kỳ và Hàn Quốc
- Xác định rõ ràng lập trường ủng hộ Ukraine trong cuộc xung đột với Nga
Nhấn mạnh tầm quan trọng của liên minh Mỹ - Nhật, một quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ khẳng định: "Dù ở bất kỳ đâu, khi mục tiêu của Hoa Kỳ gặp phải thách thức, Nhật Bản luôn sát cánh bên chúng tôi".
Tuy nhiên, các quan chức cấp cao đồng loạt khẳng định quan hệ đối tác giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản không chỉ giới hạn trong phạm vi sức mạnh quân sự.
Hai nguyên thủ quốc gia đã tiến hành hội kiến hơn mười lần với nhiều vai trò khác nhau. Hội nghị thượng đỉnh mới nhất giữa hai nhà lãnh đạo dự kiến sẽ đạt được 70 thành tựu, con số cao nhất từ trước đến nay đối với một cuộc họp dưới hình thức này. Cả hai bên tiếp tục nỗ lực tăng cường quan hệ trong lĩnh vực công nghệ, thăm dò và đầu tư thương mại.
Nhật Bản tiếp tục là một trong những đối tác mạnh mẽ nhất của Hoa Kỳ trong lĩnh vực thám hiểm vũ trụ. Hai cơ quan: Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) và Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) đã ký kết 5 thỏa thuận hợp tác không gian riêng biệt, bao gồm cả chương trình Trạm vũ trụ quốc tế. Quốc gia này dự kiến sẽ công bố một thỏa thuận quan trọng, đưa Nhật Bản trở thành đối tác đầy đủ trong chương trình thám hiểm mặt trăng Artemis.
Về lĩnh vực hợp tác học thuật, dự kiến sẽ có những bước tiến mới. Cụ thể, trong khuôn khổ hợp tác đại học, Đại học Carnegie Mellon và Đại học Keio tại Tokyo sẽ phối hợp nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo (AI) với nguồn tài trợ từ một số tập đoàn Nhật Bản và Microsoft. Bên cạnh đó, chương trình học bổng trị giá 12 triệu USD cũng được triển khai nhằm hỗ trợ hoạt động trao đổi sinh viên trung học cơ sở và trung học phổ thông giữa hai quốc gia.
Nhìn chung, đây là một thành tựu quan trọng mà chính quyền ông Biden đạt được trong giai đoạn cuối nhiệm kỳ đầu tiên, đặc biệt trong bối cảnh khả năng cựu Tổng thống Donald Trump tái đắc cử vào tháng 11 đang dần hiện hữu. Tuy nhiên, các quan chức chính quyền Mỹ thể hiện sự tự tin rằng mối quan hệ đối tác mới với Nhật Bản không cần thêm 4 năm dưới thời Tổng thống Biden để củng cố.
Quan điểm chung cho rằng việc tăng cường quan hệ song phương và đa phương với các quốc gia sẵn sàng hợp tác sẽ tự tạo ra động lực thúc đẩy. Một số phương thức hợp tác được kỳ vọng sẽ có khả năng vượt qua thử thách thời gian. Mặc dù khoản đầu tư này tiềm ẩn một số rủi ro, nhưng các quốc gia như Nhật Bản vẫn tin tưởng Hoa Kỳ là “đối trọng phù hợp” để kiềm chế một “Trung Quốc không bị ràng buộc”.
Theo The Epoch Times
Huyền Anh biên dịch
