Nhằm kiểm soát các hoạt động truyền bá thông tin và thương mại ra nước ngoài trong thời kỳ đại dịch Covid-19 và để cắt đứt lối thoát của những người đào tẩu, Triều Tiên đã chi một khoản tiền khổng lồ để xây bức tường biên giới ngăn cách biên giới của nước này với Trung Quốc và Nga.
Hãng tin Reuters của Anh đưa tin, khi đại dịch Covid-19 càn quét thế giới vào năm 2020, chính quyền Bình Nhưỡng do ông Kim Jong-un lãnh đạo đã bắt đầu xây dựng hoặc nâng cấp hàng trăm km tường biên giới, hàng rào và chốt canh trên quy mô lớn để phong tỏa biên giới với các nước Trung Quốc và Nga. Đồng thời, Bình Nhưỡng còn tăng cường kiểm soát các hoạt động buôn bán phi chính thức, cắt đứt các tuyến đường của những kẻ buôn lậu và người đào tẩu.
Các hàng rào, bức tường và trạm gác mới và được cải tạo của Bắc Triều Tiên có thể được nhìn thấy trong các bức ảnh vệ tinh thương mại quanh sông Áp Lục và Đồ Môn, cũng như ở những nơi có địa hình hiểm trở như dãy núi Trường Bạch.
“Trừ khi tình hình có thay đổi gì lớn, thực tế tuyến đường truyền thống giữa Triều Tiên và Trung Quốc hiện đã bị cắt đứt”, mục sư Kim của Hàn Quốc từng giúp đỡ những người đào thoát cho biết.
Theo ước tính, chỉ 67 người đào tẩu Triều Tiên đã đến Hàn Quốc vào năm 2022, so với con số 1.047 vào năm 2019. Ngay cả trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát, số lượng người đào tẩu đã sụt giảm, một phần là do những biện pháp hạn chế chặt chẽ hơn do Bắc Kinh áp đặt, và biên giới với Trung Quốc thường là con đường ưa thích cho những người đào tẩu.
Lệnh phong tỏa biên giới của Bình Nhưỡng, do ông Kim Jong-un chỉ đạo, có thể gây ra những hậu quả lâu dài, bao gồm tác động nghiêm trọng đến tầng lớp doanh nhân và các thị trấn non trẻ của Triều Tiên.
Ở nhiều nơi, các hoạt động thương mại phi chính thức phát triển mạnh mẽ đã mang đến cho nhiều cá nhân, đặc biệt là phụ nữ, cơ hội để tự chủ cuộc sống. Theo ông Benjamin Katzeff Silberstein, một thành viên thường trú tại Trung tâm Stimson, chuyên nghiên cứu về nền kinh tế Triều Tiên, cho biết việc đóng cửa biên giới đã ảnh hưởng đến hai nhóm dễ bị tổn thương ở Triều Tiên: phụ nữ và người Triều Tiên ở các khu vực biên giới.
Hãng tin Reuters và Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury ở Monterey, California (Mỹ) đã xem xét các bức ảnh vệ tinh của Google Earth Pro về đường biên giới phía bắc của Triều Tiên từ năm 2019 đến đầu năm 2023.
Mặc dù không thể xem toàn bộ đường biên giới dài 1.400 km của Triều Tiên với Trung Quốc và đường biên giới dài 18 km của Triều Tiên với Nga do dữ liệu hình ảnh vệ tinh, đặc điểm địa lý không đầy đủ và điều kiện thời tiết xấu, nhưng hình ảnh từ nhà điều hành vệ tinh Maxar Technologies Inc. có thể được sử dụng để phân tích chi tiết sáu khu vực biên giới trọng yếu.
Theo trợ lý nghiên cứu của Middlebury, ông Dave Schmerler, hình ảnh vệ tinh thương mại cho thấy ít nhất 489 km biên giới có cơ sở hạ tầng an ninh mới, bao gồm hàng rào dây thép gai đơn giản, tường bê tông chắc chắn, hàng rào hai lớp và nhiều chốt bảo vệ bổ sung. Phần lớn cơ sở hạ tầng an ninh mới dường như được đặt tại các khu vực đông dân cư, không có các chướng ngại vật tự nhiên như núi non. Các cơ sở mới cũng mọc lên dọc theo khu vực nông nghiệp bằng phẳng ở phía bắc sông Đồ Môn.
Theo những người đào tẩu từ Triều Tiên, các nhà hoạt động nhân quyền và các nguồn tin ở Trung Quốc liên quan đến buôn lậu hàng hóa hoặc buôn lậu người qua biên giới, bức tường biên giới mới đã cắt đứt huyết mạch kinh tế đối với những người dân Triều Tiên dễ bị tổn thương, cắt đứt các lối thoát khỏi nhà nước độc tài và hạn chế hơn nữa quyền tiếp cận thông tin nước ngoài của người dân Triều Tiên.
Một người đào tẩu Triều Tiên làm việc ở biên giới Trung Quốc tiết lộ rằng các quan chức Bình Nhưỡng đã đã lắp đặt camera giám sát dọc biên giới và dựng nhiều lớp hàng rào bao gồm dây thép gai và hàng rào điện. Các bức ảnh biên giới và cảnh quay video của người đào tẩu khớp với hình ảnh vệ tinh.
Vào tháng 11/2022, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền có trụ sở tại Hoa Kỳ đã công bố một báo cáo khảo sát cho thấy một hàng rào kiên cố và 5 đài quan sát đã được xây dựng vào năm 2019 trên đường biên giới dài 7,4 km giữa Thành phố Hoeryong, Sông Đồ Môn và Trung Quốc. Đến tháng 4/2022, chính quyền Bình Nhưỡng đã xây dựng thêm 169 tiền đồn và hơn 9 km hàng rào mới hoặc được gia cố.
Bà Lina Yoon, một nhà nghiên cứu cấp cao về Hàn Quốc của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, cho biết : “Chính phủ Triều Tiên đã lợi dụng đợt bùng phát Covid-19 như một cái cớ để xây dựng những hàng rào, tiền đồn mới này và các cơ sở hạ tầng an ninh khác”.
Vào tháng 3 năm nay, một báo cáo của bà Elizabeth Salmon, nhà điều tra độc lập của Liên Hợp Quốc về nhân quyền ở Triều Tiên, cho thấy có tới 80% người dân Triều Tiên dựa vào cái gọi là “chợ đen Triều Tiên” (Jangmadang) để mua nhu yếu phẩm hàng ngày. Ngày nay hoạt động thương mại tại các thị trường này đã giảm đáng kể trong bối cảnh Bình Nhưỡng đóng cửa biên giới và khiến các nhóm dễ bị tổn thương “bên bờ vực sụp đổ”.
Thông tin dẫn lời các chuyên gia quốc tế nhận xét và phân tích rằng tình trạng thiếu lương thực của Triều Tiên những tháng gần đây ngày càng trầm trọng, một phần do việc phong tỏa biên giới. Vào tháng 2, ông Kim Jong-un đã yêu cầu chuyển đổi ngành nông nghiệp của Triều Tiên, nhấn mạnh rằng các mục tiêu sản xuất lương thực phải được đáp ứng.
Lam Giang tổng hợp
